रसुवा, नेपाल लेखापढी कानुन व्यवसायी एसोसिएसन रसुवाको धुन्चेमा सम्पन्न चौथो अधिवेशनले तोयानाथ पाण्डे अध्यक्ष रहेको कार्यसमिति सर्वसम्मत चयन गरेको छ ।

अधिवेशनबाट उपाध्यक्षमा सञ्जय तामाङ, सचिवमा सितेम्पा तामाङ, सहसचिवमा राज थोक्रा तामाङ, कोषाध्यक्षमा बुद्ध श्रेष्ठ र सदस्यमा राहुल झा, प्राप्ति तामाङ, गोरमेन तामाङ, दावादोर्जे तामाङ चुनिएका छन् । एसाेसिएसनकाे  प्रथम अधिवेशनबाट बलबहादुर नगरकोटी, दोस्रो अधिवेशनबाट ज्ञानेन्द्रनाथ न्यौपाने र तेस्रो अधिवेशनबाट सितेम्पा तामाङ अध्यक्षमा निर्वाचित भएका थिए ।

जिल्ला अदालत रसुवाबाट एक सय ५० जनाभन्दा बढीले लेखापढीकाे काम गर्ने इजाजतपत्र लिए पनि १३ जनाले  नेपाल लेखापढी कानुन व्यवसायी एसोसिएसन रसुवामा आबद्ध भई काम गरिरहेका छन् । 

जिल्ला अधिवेशनमा केन्द्रीय अध्यक्ष सीताराम दाहाल, महासचिव सूर्यबहादुर थापासहित केन्द्रीय सदस्य र जिल्लाका सङ्घसंस्थाका प्रमुख एवम् प्रतिनिधिको उपस्थिति थिए । 

रसुवा, गोसाईकुण्ड गाउँपालिकामा घर पालुवा तथा छाडा कुकुरको बन्ध्याकरण सहित रेविज विरुद्धको खोप लगाइएको छ ।

जिल्लाका सदरमुकाम समेत रहेको गोसाईकुण्ड गाउँपालिका-६ धुञ्चे, सोले र ठाडेका १ सय २ घर पालुवा तथा छाडा कुकुरको बन्ध्याकरण गरिएको हो ।

नेपाल एनिमल वेलफेयर एण्ड रिसर्ज सेन्टरको प्राविधिक सहयोगमा गोसाईकुण्ड गाउँपालिका पशु सेवा शाखाको आयोजनामा घरपालुवा तथा छाडा भुस्याहा कुकुरहरू नियन्त्रणका लागि ३ दिने कुकुर बन्ध्याकरण तथा रेविज विरुद्धको खोप शिविर सञ्चालन गरिएको गोसाईकुण्ड गाउँपालिका पशुसेवा शाखा प्रमुख अनोज बास्काेटाले बताए  ।

जिल्लाको सदरमुकाम स्थित धुञ्चेमा छाडा कुकुर धेरै देखिएको र राती सडकमा हिड्ने यात्रुहरूलाई समय समयमा टोक्ने जनगुनासो आए पछि अनाधिकृत रुपमा हिडडुल गर्ने भुस्याहा कुकुर तथा घरपालुवा कुकुरहरुको नियन्त्रण तथा व्यवस्थापन गर्न अभियान थालेकाे हाृ । 

कुकुरको टोकाईबाट लाग्ने रबिज रोगबाट नागरिकलाई सुरक्षित राख्ने उद्देश्यले बन्ध्याकरण तथा रेविज विरुद्धको खोप शिविर सञ्चालन गरिएको गोसाईकुण्ड गाउँपालिका पशु सेवा शाखा प्रमुख बास्कोटाले जानकारी दिए । 

नेपाल एनिमल वेलफेयर एण्ड रिसर्ज सेन्टरको प्राविधिक सहयोगमा ५ जनाको पशु विशेषज्ञ टोलीले गोसाईकुण्ड -६ मा छरिएर रहेका १ सय २ वटा छाडा भुस्याहा कुकुर तथा घरपालुवा कुकुरहरुलाई नियन्त्रणमा लिई छाडा कुकुर तथा घरपालुवा कुकुरलाई बन्ध्याकरण गरी रेजिज भ्याक्सिनलगाएको  शाखा प्रमुख बास्कोटाले जानकारी दिए । 

१ सय २ वटा छाडा भुस्याहा कुकुर तथा घरपालुवा कुकुरहरूलाई नियन्त्रणमा लिएको मध्ये भाले कुकुर ५४ र पोथी कुकुर ४८ वटालाई बन्ध्याकरण सहित रेबिज भ्याक्सिन लगाइएको हो ।

रसुवा, घरदैलामै स्वास्थ्य सेवा दिने उद्देश्यले नौकुण्ड गाउँपालिकाको ठूलो भोर्लेमा सञ्चालित निःशुल्क स्वास्थ्य शिवरबाट नौ सय २२ जनाले उपचार पाएका छन् । सेवा पाउनेमा भोर्ले, चित्ती,बडरेलगायत आसपास गाउँका बासिन्दा छन् । 

डा.केदारनरसिंह केसीको अगुवाइमा यशोदादेवी–भगवानसिंह मेमोरियल ट्रस्ट काठमाडौंको आयोजना र रसुवा–नुवाकोट पर्यटन समाजका अध्यक्ष बलराम न्यौपाने तथा स्थानीय रुद्रादेवी स्वास्थ्य आमा समूहको सहयोगमा नौकुण्ड– ५ स्थित ठूलोभोर्ले गाउँमा स्वास्थ्य शिविर सम्पन्न भएको हो । 

शिविरमा दुई सयको अल्ट्रासाउन्ड,९२ लाई स्त्रीसम्बन्धी रोग उपचार, एक सय १० जनालाई दाँत एवम् ५० जनालाई प्रसूतिसम्बन्धी उपचारका साथै दुई सय ७१ जनाको सामान्य स्वास्थ्य परीक्षण गरिएको अध्यक्ष न्यौपानेले बताए । निःशुल्क प्रदान गरिएको औषधि मध्ये ५० प्रतिशत स्थानीय तह र ५० प्रतिशत डा. केसीले व्यवस्था गरेका थिए ।

उपचारमा आएका अधिकांश सेवाग्राहीमा गानोगोला, दम, अमलपित्त, टाउको दुखाइ, नसा तथा हाडजोर्नीजस्ता विविध समस्या थियो । 

स्थानीय बहादुरसिंह तामाङले कमजोर आर्थिक अवस्थाका कारण टाढा जान नसकेका बासिन्दालाई उपचारमा ठूलो राहत मिलेको बताए । शिविरमा स्वास्थ्य परीक्षण तथा उपचारका लागि डा. केसीको नेतृत्वमा डा. विनोद अर्याल, डा. दीपेश पौडेल, डा. जसपाल यादव, डा. पूजा महतो, डा. सामना कोइराला, डा. अमर श्रेष्ठ र वरिष्ठ दन्त सहायक राजेन्द्र राना मगर संलग्न थिए ।

रसुवा, हजुरले रसुवागढीकाे सेयरका भर्नु भएको थियाे ? सेयर तपाइकाे डिम्याट खातामा आयो त ?  रसुवागढी जलविद्युत कम्पनीकाे स्थानीयलाइ प्रदान गरिएकाे राइट सेयर मेराे सेयरमा आउन थालेकाे  छ । 

अब ३ वर्ष लक पिरिएड रहेपनि अब कम्पनीले लाभग्राहीको मेरो सेयर खातामा ट्रान्सफर गरेको छ । ३ दिन अघिदेखि कम्पनीले ट्रान्सफर गरेकाे सेयर मेरो सेयर खातामा छ चेक गर्नुहाेला  । 

साे सेयर ०६२ भदौसम्म बिक्री गर्न भने पाइने छैन । तीनवर्ष लकइन समय सकेपछि मात्र बिक्री गर्न पाइने रसुवागढी जलविद्युत कम्पनीले जनाएकाे छ । कम्पनीकाे साधारणसभा असार ११ गते बस्ने छ । 

रसुवागढी हाइड्रोपावर कम्पनी लिमिटेडले आयोजना प्रभावित रसुवा जिल्लाका स्थानीयबासीका लागि छुटयाइएको  शेयरको लकइन खुल्ला गरिदिन धितोपत्र बोर्डमा अनुरोध समेत गरेको थियो । सो सम्बन्धमा बोर्डबाट कुनै प्रतिक्रिया नआएकाले कम्पनीले स्थानीयबासीको शेयर सिडिएस एण्ड क्लियरिङ लि. मा दर्ता तथा नेपाल स्टक एक्सचेन्ज लि. मा सूचिकरण गर्ने निर्णय गरेको हो ।

लामो समयसम्म  आफुले खरिद गरेको शेयर डिम्याट खातामा नआउँदा जनतामा कौतुहलता बढ्न नदिन समाजमा भ्रमकाे राजनीति भइरहको र डिम्याट खातामा ट्रान्फर गरिदिन कम्पनीलाई अनुरोध समेत हुँदै आएकाले बाँडफाँड भएको मिति २०७९ भदाै २८ देखि ३ वर्ष २०८२भदाै २७ गतेसम्म बेच्न नमिल्ने भएता पनि आफनो लगानीको शेयर आफनो खातामा देख्न पाउँदा ढुक्क महसुस हुने भएकाले कम्पनीले लकइन अवधि समाप्त भए पश्चात स्वतः बिक्री वितरण गर्न मिल्ने गरी नेपाल स्टक एक्सचेन्ज लि.मा सूचिकरण समेत गरिसकेको रसुवागढी जलविद्युत कम्पनीका कम्पनी सचिव नरनाथ न्याैपानेले बताए ।   

कालिकाको बेरुजु ४ दशमलव २४ प्रतिशत रहेको छ । उतरगयाको सबैभन्दा कम बेरुजु शून्य दशमलव ६० प्रतिशत रहेको छ । यस्तै गोसाईंकुण्ड गाउँपालिकाको बेरुजु १ दशमलव ८५ प्रतिशत छ भने नौकुण्ड गाउँपालिकाको २ दशमलव २३ प्रतिशत रहेको छ । 

आमाछोदिङमो गाउँपालिकाको बेरुजु ३ दशमलव ५३ प्रतिशत रहेको महालेखा परीक्षकको कार्यालयले जनाएको छ । कार्यालयले देशैभरिका ७ सय ५३ मध्ये ४ सय ४८ गाउँपालिकाहरूको बेरुजु सार्वजनिक गरेको छ । 

रसुवा,  सरकारले केरुङ काठमाडौं लगायत रेलमार्ग विकासका लागि ३ अर्ब ८८ करोड रुपैयाँ विनियोजन गरेको छ। 

मंगलबार आगामी आर्थिक वर्ष २०८१र०८२ को बजेट वक्तव्य प्रस्तुत गर्दै अर्थमन्त्री वर्षमान पुनले जयनगर–बर्दिवास रेलमार्ग अन्तर्गत विजलपुरा बर्दिवास खण्ड तथा बथनाहा विराटनगर खण्डमा जग्गा प्राप्तिको कार्य सम्पन्न गर्ने घोषणा गरे। 

‘पूर्व पश्चिम विद्युतीय रेलमार्गको बर्दिबास चोचा खण्डको निर्माणाधीन कार्य सम्पन्न गरिनेछ। केरुङ काठमाडौं रेलमार्गको सम्भाव्यता अध्ययन सम्पन्न गरिनेछ,’ उनले भने, ‘रेलमार्ग विकासका लागि ३ अर्ब ८८ करोड विनियोजन गरेको छु।’ निर्माणाधीन रसुवागढीमा सुख्खा बन्दरगाह निर्माणका लागि पनि सम्पन्न हुने बजेटमा उल्लेख छ । 

रसुवा, नौकुण्ड गाउँपालिका–६ घोर्मुका छिरिङ (सज्जन) घलेले विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथाकाे आरोहण गरेका छन्। उनले एक फ्रान्सेली नागरिकसँगै सगरमाथा आरोहण गरेका हुन्। 

लामो समयदेखि पर्यटक पथप्रर्दशका रुपमा काम गर्दै आएका युवा सज्जनले सफल आरोहणपछि आफ्नो तेस्रो प्रयास तथा दोस्रो पटकको सफल आरोहण भएको बताए। 

उनले ०७९ वैशाख ३० गते  नौकुण्ड गाँउपालिकाबाट सगरमाथा आरोहण गर्ने पहिलो व्यक्ति भएका थिए । यसअघि उनले दर्जन हिमालको आरोहण गरेकाे थिए ।  

त्यसै गरी कालिका गाउँपालिका–१ का ४ युवाले पनि एकै पटक सगरमाथा आरोहण गरेका वडा अध्यक्ष दावा तामाङले जानकारी दिए। स्थानीय मिङमार तामाङ, लालबहादुर तामाङ, साङमिङमार तामाङ, सिङ्गी स्याङबा तामाङ र जीतबहादुर तामाङले विश्वको सर्बोच्च शिखर सगरमाथाको सफल आरोहण गरेका हुन्।

शैली खतिवडा

प्राकृतिक सौन्दर्यले भरपुर नेपाल विश्वको दोस्रो र दक्षिण एसियाको पहिलो वन सम्पदाको धनी देश पनि हो । ‘हरियो वन नेपालको धन’ भन्ने प्रचलन यतिकै भनिएको होइन । नेपालमा वनजङ्गलको महत्व धेरै छ । विश्वव्यापी वातावरण सन्तुलन कायम राख्नका लागि नेपालको वनको ठूलो महत्व छ । 

जडीबुटी औषधीको महत्वपूर्ण स्रोत वन क्षेत्र नै हो । नेपाल विश्वमा जैविक विविधताका हिसाबले २५ औँ र एसियाको ११ औँ धनी राष्ट्र हो । हावापानीको विविधताले नेपाल विश्वमै परिचित छ । देशको कुल भूभागको करिब झन्डै ४५ प्रतिशत क्षेत्रफल वनजङ्

गलले ओगटेको भए पनि सही रूपमा प्राकृतिक स्रोत र साधनको सदुपयोग नहुँदा विदेशबाट अर्बौंको काठ आयात गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको छ भने अर्कोतर्फ गर्मीयाममा हरेक वर्ष अर्बको काठ जलेर, सडेर खेर गइरहेको छ ।

हाम्रो सम्पदा यी वनजङ्गलमा अहिले डढेलो लागेर विनाश भइरहेको छ । वनमा प्रवेश गर्दा, वनभोज जाँदा जथाभाबी आगो सल्काउँदा, चुरोट, बिँडी, सलाइका काँटी ननिभाई वनमा फ्याँक्दा वनमा डढेलोले प्राकृतिक सौन्दर्य पनि कुरूप भइरहेको छ । साथीहरू आगोका कारण वनमा भएका रुख मात्र जल्दैनन् ।

कलिला मुना, बोटबिरुवा, ठुला रुख, हजाराैं चराचुरुङ्गी, वन्यजन्तु उनका बासस्थान एकै छिनमा ध्वस्त हुने गर्छ । अहिले डढेलोको प्रकोप बढिरहेको छ । जति गर्मी बढ्यो उति आगलागीको सम्भावना बढ्छ ।

गर्मीको मौसममा आगलागीको घटना नभएको दिनै हुँदैन । बालबालिका र भान्सामा काम गर्ने मानिस आगोको जोखिममा बढी हुन्छ । साथीहरू हामीले पनि यसबारे कसरी सुरक्ष्ाित रहने भन्ने बुझ्नु पर्छ । हिउँदको

समयमा पर्ने चट्टानका कारण ठुला रुखमा क्षति पुगेको छ । वनजङ्गलमा डढेलो लगाउने व्यक्तिलाई सम्बन्धित सरकारी निकायको सहयोगमा कानुनी दायरमा ल्याउन नसक्नु नै वन डढेलोको मुख्य कारण हो । आगोका कारण वनमा भएका रुख मात्र जल्दैनन् । कलिला मुना, बोटबिरुवा, ठुला रुख, हजाराैं चराचुरुङ्गी, वन्यजन्तु उनका बासस्थान एकै छिनमा ध्वस्त हुने गर्छ । अहिले डढेलोको प्रकोप बढिरहेको छ । 

कक्षा १०

श्री कालिका हिमालय मावि रसुवा

मुना मासिकबाट

रसुवा, नुवाकाेट र रसुवाकाे बजार लक्षित गरी स्थानीय साबुन उद्योग संचालनमा आएको छ । राष्ट्रिय सहकारी महासंघका केन्द्रीय उपाध्यक्ष तथा नेपाल उद्योग बाणिज्य संघका केन्द्रीय सदस्य डि बी बस्नेतले एक कार्यक्रमका बीच नुवाकाेटकाे कृपाशिल सहकारीद्धारा संचालनमा आएको कृपाधुन साबुन उद्योगकाे उद्घाटन गरे । 

उद्घाटन कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै उपाध्यक्ष बस्नेतले सहकारीद्धारा उद्योग संचालन गर्न नीति नियमले निकै अफ्ट्यारो पारेकोे बताउदै तत्काल ऐन संसोधन गर्न नेपाल सरकार समक्ष मागपत्र पेस गरेकाे बताए । 

बस्नेतले नुवाकोटमै पहिलो पटक सहकारीको तर्फबाट उद्योग सुरु भएकाेमा प्रशंसा गर्दै उनले स्थानीय सरकारले स्थानीय उद्योग स्थापना तथा संचालनमा बिशेष सहयोग र नियमित अनुगमन गर्नु पर्नेमा जाेड्दिए । 

कुल पैसठ्ठी लाख रूपैयाँ बराबरको लगानीमा संचालनमा आएको उद्योगमा १ सय आठ जना शेयर सदस्यहरू रहेको छन् भने ८ जनाले दैनिक प्रत्यक्ष रुपमा रोजगारी पाएका छन् । भैरबी साबुनको बजार नुवाकोट र रसुवा रहेको उद्योगका ब्यवस्थापक नारायणप्रसाद नेपालले जानकारी दिए । 

कृपाधुन कम्पनीबाट उत्पादन भएको भैरबी साबुन कपडाधुने साबुन अधिकांश नागरिकहरूले अत्याधिक रुचाएको बताए ।  गत फागुनदेखि परीक्षण उत्पादन सुरु भएकाे उद्योगले छोटो समय मै ५ लाख रुपैँयाको साबुन बिक्री गरेको  ब्यावस्थापक नेपालले जानकारी  दिए । 

रसुवा, कुबेतमा ११ दिनदेखि हराइरहेकी उत्तरगया गाउँपालिका -४ की २९ वर्षिया कमला वाइवाकाे खाेजी कार्य जारी रहेकाे छ । 

२१ महिना अघि राेजगारीका लागि कुवेत पुगेकी कमला वाइवा बेपत्ता भएपछि खाेजी कार्य जारी रहेकाे छ । सामाजिक अभियन्ता सावित्री अधिकारीले खाेजी गरिरहेकी छिन् । 

वाइवा समेत २६ जना कुवेतमा हराइरहेकाे सूचना छ । २१ महिनादेखि कुवेत बस्दै छाेरीले अन्यत्र काम  गर्ने वा नेपाल फिर्ता पठाइदिन भनेर पासपाेर्ट मागे पछि सम्पर्क विहीन भएकाे र अधिकारीकाे पहलमा खाेजी भइरहेकाे र खाेजीका लागि सक्दाे सहयाेग  गरिदिन कमलाका बाबु काजीमान वाइवाले सवैलाइ अनुराेध गरेका छन् ।  

रसुवा, उत्तरगया गाउँपालिका र प्रतिवद्ध परियोजनाको सयुक्त आयोजना तथा नेपाल रेडक्रस सोसाईटी जिल्ला शाखाको सहजीकरणमा जेठ ४ गतेदेखि कालिका गाउँपालिका वडा न २ भूमिघरमा संञ्चालन भएको आधारभूत खोज उद्धार र प्राथमिक उपचार सम्वन्धी ४ दिने पुनर्ताजगी तालिम ७ गते सम्पन्न भयाे ।

तालिममा सवै वडाको प्रतिनिधित्व हुने गरी १२ महिला र १४ पुरुष गरी कूल २६ जनाको सहभागिता रहेको थियो । ४ दिनसम्मको लगातार सैद्धान्तिक र प्रयोगात्मक अभ्यासले सहभागिहरूको खोज, उद्धार र प्राथमिक उपचार सम्वन्धी अघिल्लो तालिममा सिकेको ज्ञान, सीप र क्षमताको पूनर्ताजगी भएको छ ।

कार्यक्रमको औपचारिक समापन उत्तरगया गाउँपालिकाको उपाध्यक्ष चमेली गुरुङ्गले सहभागिहरुलाई प्रमाणपत्र र First Aid Kit वितरण गरी सम्पन्न भएको थियाे ।

रसुवा, आमाछोदङमो गाउँपालिका क्षेत्रमा निर्माणाधीन सान्जेन जलविद्युत आयोजनाले विद्युत उत्पादन गर्न राष्ट्रिय प्रशारण लाइन कुरिरहेको छ। 

नेपाल विद्युत प्राधिकरणले निर्माण गर्न लागेको राष्ट्रिय प्रशारण लाइन निर्माणमा ढिलाइ भएपछि उत्पादित विद्युत खेर जान नदिनका लागि आयोजनाले प्रशारण लाइनको प्रतीक्षा गरिरहेका हुन्। 

कम्पनीले निर्माण गरिरहेको ४२.५ मेगावाटको सान्जेन आयोजनाले गत पुसमा विद्युत उत्पादन गर्ने गरी काम गरे पनि प्रसारण लाइन समयमा नबनेपछि आयोजनाको विद्युत उत्पादन गर्न समस्या परेको हो। 

गत साउनमा १४.८ मेगावाट क्षमताको माथिल्लो सान्जेन आयोजनाबाट विद्युत उत्पादन भइसकेको छ। प्रसारण लाइन समयमा नबनेपछि आयोजनाबाट उत्पादित विद्युत वैकल्पिक प्रसारण लाइनमार्फत चिलिमेको विद्युत प्रवाह हुने संरचनामा जोडिएको थियो। 

डा डम्बर नेपालीकाे डिजाइन तथा नेतृत्वमा निर्माण भएकाे चिलिमे जलविद्युत आयोजनाको सफल उत्पादनपछि सहायक कम्पनीको रुपमा सान्जेन आयोजना सुरु भएको हो। नेपाल विद्युत प्राधिकरणले समयमा प्रशारण लाइनकाे काम समयमा सम्पन्न गर्न कन्ट्याक्टरलाइ दवाव दिन नसकेर ढिलाइ भएकाे सराेकारवालाहरू बताउछन् । 

नेपाल विद्युत प्राधिकरणले चिलिमे हब सबस्टेशन ९२२ केभी र चिलिमेदेखि त्रिशूली–३‘बी’ हबसम्मको २२० केभी प्रसारण लाइनको निर्माण अहिलेसम्म पूरा नगर्दा रसुवागढी जलविद्युत आयोजनाले उत्पादन गर्न  पाएकाे छैन । 

चिलिमेदेखि त्रिशूली–३‘बी’ हबसम्मको २२० केभी प्रसारण लाइनको निर्माण अहिलेसम्म पूरा नगर्दा समस्या भएको हो। ‘प्रशारण लाइनको काम भइरहेकोले सोही अनुसार काम भइरहेको छ। 

प्रशारण लाइन अभावले टेस्टिङ र कमिसनिङको काम बाँकी छ,’ आयोजना प्रमुख अर्पण बहादुर सिंहले भने १५ जुनसम्म हामीले विद्युत उत्पादन गरिसक्छौं त्यसबेलासम्म प्राधिकरणले प्रशारण लाइन पनि सम्पन्न गर्नेछ।’ वेट कमिसनिङ प्राप्त हुनुअघिको काम सम्पन्न भएको हुन लागेको सिंहले बताए। नाका बन्दीका कारण भएको 

सान्जेन खोलाको पानी तिलुचे बगरमा बाँध बाँधेर एक हजार ४ सय मिटर लामो सुरुङ तथा ४ सय ८० मिटर लामो पेनष्टक पाइपबाट विद्युत उत्पादन गर्ने योजना रहेको छ। त्यसै विद्युत गृहबाट निस्कने पानी र सिम्बुखोलाको पानी समेत थपेर अर्को सान्जेन आयोजना निर्माण भएको हो। 

रसुवा, चिलिमे–त्रिशूली २२० केभी प्रसारण प्रणाली आयोजनाअन्तर्गत नुवाकोटको किस्पाङ गाउँपालिकास्थित पहिरेबेंसीमा निर्माण गरिएको त्रिशूली थ्री बी हब २२०/१३२/३३ केभी सबस्टेसन सञ्चालनमा आएको छ ।

आयोजनाको कर्पोरेट सामाजिक उत्तरदायित्वअन्तर्गत छिमेकी विद्युतीकरण कार्यक्रमबाट किस्पाङ गाउँपालिकाको भाल्चेमा निर्माण गरिएको ३३/११ केभी विद्युत् वितरण सबस्टेसन समेत उद्घाटन भयाे । 

ऊर्जा जलस्रोत तथा सिँचाइमन्त्री शक्तिबहादुर बस्नेत र युरोपेली आयोगकी अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारी उपमहानिर्देशक मिरियम फेरन, युरोपेली युनियनकी राजदूत भेरोनिक लोरेञ्जो, जर्मन राजदूत थोमस प्रिन्ज र युरोपेली लगानी बैंक की निर्देशक थौउराया ट्रिकीले  संयुक्त रुपमा त्रिशूली थ्री बी हब र भाल्चे सबस्टेसन उद्घाटन गरेका हुन् ।

करिब १०४ रोपनी जग्गामा निर्माण गरिएको त्रिशूली थ्री बी हब सबस्टेसनको लागत १ अर्ब ९७ करोड रुपैयाँ रहेको छ । त्रिशूली–काठमाडौं २२० केभी प्रसारण लाइनबाट त्रिशूली थ्री बी हब सबस्टेसन मातातीर्थ सबस्टेसनसँग जोडिएको छ । 

प्रसारण लाइन तथा सबस्टेसनबाट करिब १ हजार २ सय मेगावाट विद्युत् प्रवाह हुन सक्छ। कूल २८ किलोमिटर प्रसारण लाइनमा पर्ने ७५ वटा टावरहरूमध्ये ७० वटाको जग हालिएको छ। बाँकी ५ टावरको आंशिक जग हालिएको छ भने ६० वटा टावर खडा गरिएको छ। 

भाल्चे सबस्टेसन तथा त्रिशूली थ्री बी हब–भाल्चे ३३ केभी प्रसारण लाइनसहित छिमेकी विद्युतीकरण कार्यक्रमको लागत ४२ करोड ९३ लाख रुपैयाँ रहेको छ । नुवाकोट र रसुवा जिल्लाका प्रसारण लाइन र सबस्टेसनबाट प्रभावित तथा त्यस आसपासका क्षेत्रमा विद्युत् पहुँच विस्तार र आपूर्तिलाई भरपर्दो तथा गुणस्तरीय बनाउन छिमेकी विद्युतीकरण कार्यक्रममार्फत ३३ तथा ११ केभी लाइन र वितरण सबस्टेसन निर्माण गरिएको हो । 

प्रसारण लाइन र सबस्टेसन निर्माणका लागि चिनियाँ कम्पनी पिङगाओ ग्रुप अफ कम्पनीजसँग २०७४ को कात्तिकमा ठेक्का सम्झौता भएको थियो ।

६० मेगावाटको माथिल्लो त्रिशूली थ्री ए, २१६ मेगावाटको माथिल्लो त्रिशूली–१, १११ मेगावाटको रसुवागढी, ४२.५ मेगावाटको सान्जेन, तादी खोलाका विभिन्न आयोजनाहरूको ४२ मेगावाट, ३७ मेगावाट माथिल्लो त्रिशूली थ्री बी, १४.८ मेगावाट माथिल्लो सान्जेन, १४.३ मेगावाट माथिल्लो मैलुङलगायतका जलविद्युत् आयोजनाहरूबाट उत्पादित विद्युत् यही प्रसारण लाइन तथा सबस्टेसनमार्फत राष्ट्रिय प्रणालीमा जाेडिने छ । 

रसुवा । नेपाल चीन सिमानाका रसुवागढी नाकाबाट विद्युतीय कार आयात बढेको छ । 

चालु आर्थिक वर्षको साउनदेखि चैत मसान्तसम्म चार हजार सात सय छ वटा सवारी साधन आयात भएको रसुवा भन्सार कार्यालयले जनाएको छ । तीमध्ये चार हजार छ सय ७९ विद्युतीय कार नेपालतर्फ भित्रिएका छन् । 

यस नाकाबाट पाँच हजार आठ सय ५० सवारी साधन भन्सार प्रक्रिया पूरा गरी भित्रिएको हाे । विद्युतीय कारको खरिद मूल्य भने चिनियाँ उत्पादक कम्पनीमा २८ लाख ५१ हजार रुपैयाँ र भन्सार शुल्क ११ लाख ९८ हजार रुपैयाँ रहेको छ । भन्सार कार्यालयले चालु आवमा नियमानुसारको दररेटबाट मनग्य कर असुली गरेको जनाएको छ । 

रसुवा प्रमुख भन्सार अधिकृत रामप्रसाद पाठकका अनुसार चालु आवको नौ महिनामा १५ अर्ब ७७ करोड राजस्व रुपैयाँ असुली भएको हो । तुलनात्मक हिसाबले एक सय ६६ प्रतिशत राजस्व वृद्वि भएको पाठकले बताए । 

गत आवको यस अवधिमा पाँच अर्ब ९४ करोड रुपैयाँ मात्र असुली भएको थियो । ठूलो सङ्ख्यामा चीनबाट सवारी साधन आयात भएकाले चालु आवमा करबापतको राजस्व बढेको हो । 

चालु आवको नौ महिनामा ४८ अर्ब ५९ करोड रुपैयाँ बराबरको सामग्री आयात भएको थियो । आयातीत सामग्रीहरूमा साना–ठूला सवारी साधन, इलेक्ट्री सामान, जुत्ता, चप्पल, लसुन, स्याउ, ओखरलगायत दैनिक उपभोग्य सामग्री रहेको छ । 

सडक मार्ग व्यवस्थित हुन नसक्दा रसुवा खण्डको सडकमा मालवाहक कन्टेनर डिब्बा तथा नयाँ विद्युतीय सवारी साधन ल्याउन असहज भएकाले सडक मार्ग राम्रो मर्मतसुधार गरिदिन  सवारी चालकहरू तथा रसुवागढी नाकाका ब्यापारीहरूले अनुरोध गरेका छन् । 

०७१ सालदेखि औपचारिक रुपमा सञ्चालनमा आएको रसुवागढी नाकामा मौसममा दैनिक ३ सय देखि ४ सय वटा सवारी साधन आवतजावत हुने गरको थियो । चीनले अन्तर्राष्ट्रिय नाकाको रूपमा घोषणा गरेपछि सीमामा व्यापारी, व्यवसायी र सवारीको चाप बढ्दै गएको हो । रसुवागढी नाकाबाट चीनको केरुङ पुग्नका लागि २४ किलोमिटर दूरी पार गर्नुपर्छ ।

रसुवा, हिमाल खबर पत्रिकामा  कार्यरत पत्रकार रसुवाका  रमेशकुमार न्याैपाने खोज पत्रकारिता पुरस्कारबाट पुरस्कृत भएका छन् । 

धितोपत्र बजार तथा वित्तीय क्षेत्रमा भएका अनियमिता बारे लेखेका हिमालखबरकर्मी  न्याैपानेलाई बारबरा फाउन्डेशन खोज पत्रकारिता पुरस्कारबाट पुरस्कृत गरिएको हो । 

फाउन्डेशनले जेठ ३ गते काठमाडौंमा आयोजना गरेको एक समारोहमा वरिष्ठ कलाकारद्वय मदनकृष्ण श्रेष्ठ र हरिवंश आचार्यले चार जना खोज पत्रकारलाई पुरस्कार प्रदान गरेका हुन् । न्यौपानेलाई ३ लाख रूपैयाँ नगद पुरस्कार प्रदान गरिएकाे हो ।  

हिमाल खबरका समाचार प्रमुख न्यौपानेले पुरस्कारले अझै राम्रो रिपोर्टिङ गर्न उत्प्रेरणा मिलेको बताए । उनले भने 'यस्तो सम्मानले जीवनमा फर्केर हेर्दा पत्रकारितामा राम्रै काम गरिएछ भन्ने महसूस गराउँदो रहेछ।'

धुन्चे । चौंरीपालनलाई व्यवसायिक बनाउन रसुवामा 'व्यवसायिक चौंरीपालन तालिम' सम्पन्न भएको छ । बैशाख २३ देखि २८ सम्म धुन्चेमा सञ्चालित उक्त तालिममा रसुवाका १९ र नुवाकोटका २ चौंरीपालन कृषकहरू सहभागी भएका थिए ।

वागमती प्रदेश सरकार कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालय, पशुपन्छी तथा मत्स्य विकास निर्देशनालय, पशु सेवा तालिम केन्द्र ललितपुरको आयोजनामा सञ्चालित तालिममा चौंरीपालन व्यवसायलाई थप व्यवसायिक बनाउन प्रयोगात्मक अभ्यास समेत् गरिएको बताइएको छ । अभ्यासको कार्य सदरमुकाम नजिकै रहेको जोङदा गु चौरी खर्कमा गरिएको थियो ।

तालिम अवधिमा नेपालमा चौरीपालनको अवस्था, महत्व र सम्भावनाहरु, याक, नाक, डिम्जो र उराङ्ग चौरीका चारित्रिक विशेषतहरु, याक चौरीको प्रजनन् व्यवस्थापन तथा वर्णशंकरको आवश्यकता तथा महत्व, व्याउने, दुधालु माउ र बच्छाबाच्छीको हेरचाह व्यवस्थापन तथा विगौति दूधको महत्व, आहारा व्यवस्थापन, चरन तथा खर्क व्यवस्थापन, लेकाली घाँस तथा डालेघाँसहरु, युरिया मोलासेस मिनरल ब्लक बनाउने तरिका अभ्यास,याक चौरीमा लाग्ने आन्तरिक तथा बाह्य परजीविको नियन्त्रण, मुख्य मुख्य रोगहरु खोरेत, लम्पी स्कीन, भ्यागुते, पटके, क्षयरोग, ब्रुसेलोसिस, साल नझर्ने, भण्डार फर्कने,बच्चा अड्किने आदि रोगको बारेमा जानकारी,याक चौरी खर्कमा घुम्ती गोठ व्यवस्थापन, असल पशुपालन अभ्यास,  जैविक सुरक्षा व्यवस्थापन, सफा दूध उत्पादन विधि, दूध तथा दुग्ध पदार्थ विविधिकरण बारे जानकारी (छुर्पी, चिज, नौनी, ऊन, रौ उत्पादन), थुनेलो रोगको रोकथामको लागि टिट डिपिङ्ग प्रविधि बारे जानकारी एवं अभ्यास, पशुको शारीरिक तापक्रम नाप्ने, नाडीको गति जाँच्ने,श्वास प्रस्वासको गति जाँच्ने,जिवित पशुको शारीरिक तौल निकाल्ने, औषधि खुवाउने तरिका पशुपालनमा गोठालाको भूमिका र फार्म अभिलेख व्यवस्थापन लगायतका विषयमा छलफल गरिएको थियो ।

तालिममा सहभागी कृषकहरूले सिकाई उपलब्धिमूलक रहेको बताएका छन् । चौंरीपालन व्यवसायमा हाल देखिएका विविध चुनौति समाधानका लागि अपिल समेत् गरेका छन् ।

नुवाकोट जिल्ला तादी गाउँपालिका वडा नं १ का चौरीपालक कृषक छिरिङ शेर्पाले चौंरीपालन व्यवसाय लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्जको क्षेत्रभितर पर्ने भएकोले चरनको सहज वातावरण सिर्जना गर्नुपर्ने बताए ।

याक चौरी कृषक महासंघका अध्यक्ष दावा स्याङ्बु शेर्पाले चौरीपालनलाई हिमाली जिल्लामा बसोबास गर्ने जनताको जनजीविकासँग गाँसिएकोले यसको संरक्षण तथा सम्वर्द्धनकोलागि सरकारले विशेष महत्वका साथ हेर्नु पर्ने बताए ।

रसुवा, जिल्ला समन्वय समिति रसुवाको आ.व.२०८०/८१ को चैत्र मसान्तसम्मको कार्यक्रमको समीक्षा कार्यक्रम बुधबार सुरु भयाे ।

प्रमुख अतिथी संघीय मामीला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्री भानुभक्त जोशीले जिल्ला समन्वय समितिकाे समीक्षाकाे उद्घाटन गर्दै प्रदेश सरकारलाइ पनि नदिएकाे न्याय सम्पदनसम्मकाे अधिकार स्थानीय सरकारलाइ संबिधानले नै  प्रदान गरेकाे बताए । 

उनले विद्यालय शिक्षा ऐन तथा संघीय निजामती सेवा ऐन चाँढै ल्याउने बताए । अहिले पनि असार मसान्तमा सरकारी सबैभन्दा बढि भुक्तानी गर्ने गरेकाे बताए । अस्थिर राजनीतिक अवस्थाले देश लामाे संक्रमणमा गुज्रेकाे बताउदै देश निर्माणका लागि कर्मचारी , जनप्रतिनिधि सवैले इमान्दार भएर लाग्नुपर्नेमा जाेड्दिए । 

समीक्षाकाे सुरूमा  रसुवा सामुदायिकआँखा केन्द्रका इन्चार्ज उर्मिला तामाङ, स्वास्थ्य बिमा बोर्ड रसुवाका प्रमुख अम्बिका शाह, नेपाल विद्युत बितरण केन्द्र प्रमुख सन्जीब भट्टराई, चरण तथा घाँसेबाली अनुसन्धान केन्द्र, मालपोत कार्यालय प्रमुख गणेश श्रेष्ठ, नापी कार्यालयले आफ्नो कार्यालयको प्रगती विवरण प्रस्तुत गरे । 

शिक्षा विकास तथा समन्वय इकाई रसुवा, रसुवा भन्सार कार्यालय, लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्ज प्रमुख संरक्षण अधिकृत अणनाथ बराल, सडक डिभिजन नुवाकोट, गल्छी त्रिशूली मैलुङ स्याफ्रुबेशी सडक आयोजना,आयुर्वेद तथा बैकल्पिक चिकित्सक, डिभिजन वन कार्यालय ,घरेलु तथा साना उद्योगलगायत विषयगत कार्यालयले आफ्नो कार्यालयको प्रगती विवरण प्रस्तुत गरेका छन्  ।

कार्यक्रममा संविधान सभा सदस्य छोवाङ तेन्जिन तामाङ, नेकपा एमाले रसुवाका अध्यक्ष एवम् संविधान सभा सदस्य जनार्दन ढकाल, प्रमुख जिल्ला अधिकारी बेधनिधी खनाल, आमाछोदिङमो गाउँपालिका अध्यक्ष बुचुङ तामाङ, गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका उपाध्यक्ष प्रतिमा तामाङ, उत्तरगया गाउँपालिका उपाध्यक्ष चमेली गुरुङ, आमाछोदिङमो गाउँपालिका उपाध्यक्ष चण्डिका तामाङ, नेकपा एकीकृत समाजवादी पार्टी केन्द्रीय सदस्य साङतेम्पा तामाङ, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी, सभापति  मानबहादुर तामाङलागयतले समीक्षामा मन्तब्य राखेका थिए ।  

संघ र प्रदेश अन्तरगतको सबै सरकारी तथा गैरसरकारी सबै कार्यालयको प्रस्तुत आज सकिए पनि बाकी स्थानीय तहहरूको प्रस्तुती भने भोलि बिहिवार बिहानदेखि हुने उप प्रमुख बिजय लामाले बताए । 

धारा तीन त्रिशूलको जब बन्यो ठन्डा त्यही निर्मल ।

पानी जम्न गई बडो दह बन्यो नीलाद्रिमा सुन्दर ।।

खाल्टा आठ तथा अगाध गहिरो कल्लोलले शोभित ।

देखी दिव्य विशाल कुण्ड शिवजी ज्यादै भए मोहित ।।५३।।

  
यो सामग्री रसुवाको कला संस्कृति, परम्परा, धार्मिक, ऐतिहाँसिक पक्षको खोजी, प्रवर्दन र संरक्षणका लागि तयार गरिएको हो । जसबाट आन्तरिक पर्यटन विकासमा समेत् सहयोग पुग्नेछ । - प्रकाशक 

डा. सत्यराज थपलिया थानसिङ, नुवाकोट

नीलकण्ठ महिमा

द्यौता दानवका “निकै दुःख पर्यो ” भन्ने सुनी प्रार्थना ।

खाएथे विष कालकूट जसले यो विश्व रक्षार्थमा ।।

त्यस्ता दक्ष, दयावतार भगवान् श्रीशंभुका पाउमा ।

श्रद्धा, भक्ति, सुभावले, प्रणयले अर्पन्छु सद्वन्दना ।।१।।

लेख्ने शक्ति दिँदै गजानन छिटै आई बसून् हातमा ।

मेधा शक्ति बढाउँदै शिव सदा मेरै बसून् माथमा ।।

बोलीमा त सरस्वती बसिदिऊन् मेरो छ यै प्रार्थना ।

पाऊँ शक्ति म “नीलकण्ठ महिमा ” लेख्दैछु सङ्क्षेपमा ।।२।।

दामी, सुन्दर, दिव्य रत्न सहसा क्वै कल्पका अन्त्यमा ।

डुब्दा क्षीर–समुद्रमा प्रलय भै बाँकी रहेनन् त्यहाँ ।

अर्को कल्प हुँदा पराजय भयो देवेन्द्रको नै जब ।

गर्थे राज्य सुरेन्द्र भै बलि स्वयं स्वर्लोकमा गै, तब ।।३।।

पाई दुःख अनेक देवगण ती घुम्थे मगन्ते हुँदै ।

सम्झी क्वै दिन दीननाथ भगवान् दौडेर आए रुँदै ।।

आफ्ना दुःख कहे, परे चरणमा, धेरै गरे प्रार्थना ।

पाऊँ राज्य भनी निवेदन दिए श्रीविष्णुका हातमा ।।४।।

सारा दुःख पुकार देवगणको सुन्दा स्वयं केशव ।

दुःखी भै त्यसको उपाय मनमा सोचेर सम्झी अझ ।।

केही हाँस्नु हुँदै मुसुक्क पहिले हेरेर द्यौतातिर ।

अर्ती बुद्धि सिकाउने नियतले आज्ञा भयो आखिर ।।५।।

हे देवेन्द्र ! उपाय भन्छु सुन क्यै कल्याणका खातिर ।

आफ्नो काम सबै सकेजति सधैँ जो पर्छ आफैं गर ।।

अर्काको भरमा परी हरघडी आफू बने निस्क्रिय ।

इच्छा पूर्ण हुँदैन, काम कहिल्यै बन्दैन है निश्चय ।।६।।

आफ्नो काम कुनै पट्याउँन परे मौका मिलाईकन ।

आफैं शीघ्र गएर शत्रुसँग नै सन्मित्रझै भैकन ।

सन्धी शर्त गरी मिलेर पछि त्यो आफै गरी विग्रह ।

आफ्नो स्वार्थ सुसिद्ध गर्न सजिलै सक्छन् सबैले अझ ।।७।।

आफै गै निज शत्रुकासँग अहो ! लत्रौँ कसोरी ? भनी ।

केही पीर नमान, भित्र मनमा चिन्ता नलेऊ तिमी ।।

यो दृष्टान्त निमित्त भन्दछु कुनै यौटा कथा लौ सुन ।

राम्रो ज्ञान सिकाउँनेछ यसले सोची मनैमा गुन ।।८।।

कोही एक किसानको घर थियो यौटा खुला सन्दुस ।

आई सर्प कुनै पसेछ त्यसमैँ लागेछ बिर्को अझ ।।

आफू बाहिर निस्कने नियतले दौडेर चारैतिर ।

खोज्थ्यो सर्प दुलो थिएन, बिचरो भोकै पर्यो, आखिर ।।९।।

खाना खोज्न यता उतातिर स्वयं घुम्दै त्यतै बाहिर ।

आयो एक कुनै मुसो नजिकमा त्यै गन्धले पन्नग ।।

ज्यादै हर्ष भई फुल्यो, तर स्वयं कैदी बनेको हुँदा ।

आफै नम्र भई मुसोसँग भन्यो गाँसेर धेरै फुदा ।।१०।।

अर्जी आज म गर्छु यो चरणमा यौटा कुरा हे मुसा !

सुन्नोस् ध्यान दिँदै तपाइँसँग नै गाँसे स्वयं मित्रता ।।

मेरो मीत हजूरनै हुनुभयो दुःखी छु ज्यादै म ता ।

काटी सन्दुस दाँतले अब छिटै पार्नोस् दुलो एउटा ।।११।।

यस्ता बात सुनेर टक्क अडिँदै सोचेर धेरै अझ ।

मूसो भन्दछ सर्पलाइ डरले कामी स्वयं थर्थर ।।

कैल्यै मीत हुँदैन शत्रु बुझ यो हे सर्प ! यस्ता कुरा ।

गर्छौ व्यर्थ, छँदैछ सर्प र मुसाको बीचमा वैरता ।।१२।।

आफ्नो रूप, उमेर, वर्ण, धन औ आचार, विद्या, बल ।

मिल्नै बेस छ हित्तचित्त अनि पो त्यो मित्रता टिक्दछ ।।

भन्ने नीति छँदैछ, शत्रुसँग सद्–विश्वास राखीकन ।

पारूँ सन्दुसमा दुलो म कसरी ? हे सर्प ! आफैं भन ।।१३।।

मूसाको निज बात यो सुनिसकी विश्वासका खातिर ।

गर्दै तीव्र विलाप विह्वल भई त्यो सर्प यो भन्दछ ।।

सुन्नोस् मीत ! हजूरले मसँग क्यै पर्दैन मान्नै डर ।

खोजे मिल्छ प्रमाण मुख्य यसको विश्वास नै हैन र ? ।।१४।।

साँचै हो हुनता कुरा हजुरले आज्ञा भएको सब ।

भन्छन् सर्पहरू मुसाकन कुनै मारेर खान्छन् तर ।।

मेरो यो मन पापतर्फ कहिल्यै लाग्दै नलाग्ने हुँदा ।

प्राणी मार्दिन, धर्म गर्छु, सबमा गर्दै दया, मित्रता ।।१५।।

अर्काको म कदापि गर्दिन कुरा यस्तो र उस्तो भनी ।

आफू बन्न, अरू बिगार्न कहिल्यै लाउँन्न चुक्ली पनि ।।

सम्झी कर्म म भोग्छु दुःख सुख यो जस्तै परोस् तापनि ।

दुःखीको उपकार गर्दछु सके हो धर्म ठूलो भनी ।।१६।।

जल्ले गर्छ विराम भोग्दछ उही त्यो दण्ड आपैmँ, जुन ।

औँलामा विष लाग्छ झर्दछ त्यही, झर्दैन अर्को सुन ।।

यौटाको अपराधले सकलमा त्यो दोष औँल्याउनु ।

राम्रो हैन भनेर मीतसँग यी धेरै कुरा के भनूँ ? ।।१७।।

मूसा खानु र पुत्र मार्नु मनमा ठानेर एकै सदा ।

सम्झी धर्म स्वयं हजूरसँग नै आफैं गरेँ मित्रता ।।

मार्थें झन् किन मीतलाइ म ? सधैँ कल्याण नै गर्दछु ।

पाऊँ निस्कन मीतकै शरणमा ऐले परेको म छु ।।१८।।

यस्तै नीति र धर्मका शुभ कुरा सुन्दा त त्यो सर्पको ।

सद्विश्वास तथा पत्यार मनमा मानी खुशी भो मुसो ।।

आफ्नै मित्र सहायतार्थ उसले काटी स्वयं सन्दुस ।

पार्‍यो प्वाल तुरून्त सर्प पनि त्यो आयो अहो ! बाहिर ।।१९।।

भोको सर्प थियो अनेक दिनको देखी नजीकै मुसो ।

सम्झन्थ्यो किन दुष्टले गुन ? कठै ! झम्टी सुलुक्कै निल्यो ।।

यस्तै हो बुझ राजनीति मुखले छोडी स्वयं गौरव ।

आफ्नो कार्य निमित्त शत्रुसँग नै झुक्नू स्वयं श्रेय छ ।।२०।।

अर्काको भर पर्नुहुन्न कहिल्यै कर्तव्यमा कर्मठ ।

बन्नै पर्छ तसर्थ काम फलको आसा नराखी गर ।।

हे देवेन्द्र ! बुझ्यौ कुरा ! अब छिटै फर्केर जाऊ सब ।

आफैं पौरख क्यै गर्‍यौ यदि भने मिल्नेछ त्यो वैभव ।।२१।।

भन्दै मुख्य रहस्य जो जति थियो सम्झाउँदै आखिर ।

अन्तर्धान भएर श्रीहरि गए, मर्मज्ञ भै वास्तव ।।

फर्के देव बुझेर तत्व त्यसको क्यै आँटिला भैकन ।

सन्धी शीघ्र गरे स्वयं बलिसँगै स्वर्लोकमा गैकन ।।२२।।

द्यौता दानव ती परस्पर मिली पीयूषका खातिर ।

गैह्रो सागर मथ्न निर्णय गरे मथ्ने भए आखिर ।।

उप्काए पछि मन्दराचल अहो ! ल्याए मदानी झुकी ।

यज्ञै भाग दिने सुनिर्णय सुनी नेती बने वासुकि ।।२३।।

हाले सागरमा महौषधिहरू ल्याएर लाखौँ टन ।

आँट्यो डुब्न तथापि पर्वत विना आधारले त्यै क्षण ।।

यो देखी कछुवा बनेर हरिले आफैं घुसी नीरमा ।

बोकेथे जब मन्दराचल अहो ! सस्र्यूं सरी पीठमा ।।२४।।

लाग्यो ढल्वल गर्न पर्वत अझै आपत्तिको सम्भव ।

देखी थिच्नुभयो अजीत हुनु भै त्यै शैलको मास्तिर ।।

छाडे पुच्छर देवले तर शिरै रोजी स्वयं आखिर ।

लाग्दा मन्थन गर्न सर्प विषले काला भए दानव ।।२५।।

यो देखी पहिले छिटै सिमसिमे वर्षा गराई हरिः ।

निद्रारूप बनी प्रवेश हुनु भो नागेन्द्रमा त्यो पछि ।।

द्यौता दानवमा निकै बल बढ्यो क्यै मन्द हावा चली ।

ठन्डा भो अनि देह भित्र मनमा उत्साह ज्यादै बढी ।।२६।।

लागे मथ्न समुद्र ती असुर औ द्यौता मिली आखिर ।

प्राणीलाइ जलाउने जलधिको  पैदा भयो कल्मष ।।

निस्केथ्यो जब कालकूट विष त्यो देखेर भै कायल ।।

छोडी मथ्न गए सुरासुर भए कैलासमा हाजिर ।।२७।।

पाए दर्शन शम्भुको अनि सबै द्यौता तथा दानव ।

साथै पाउ परे पवित्र मनले कल्याणका खातिर ।।

जोरे हात दुवै उठीकन कठै ! रोए सबै धर्धर ।

थाले बोल्न अहो ! तथापि डरले काम्दै थिए थर्थर ।।२८।।

छोरा कश्यपका सुरासुर सबै जम्मा भई बान्धव ।

थाल्यौँ मथ्न समुद्र हे शिव ! सुधा प्यूने थियो आशय ।।

पैदा भो तर कालकूट विष यो पोल्दैछ हे शङ्कर !

रक्षा गर्नु पर्‍यो, पर्‍यौं, शरणमा हाम्रो नमस्कार छ ।।२९।।

यस्तो आर्त पुकार भक्तगणको सुनदा स्वयं शङ्कर ।

भै सन्तोष भने अनिष्ट विषको केही नलेऊ डर ।।

रक्षा यो विषबाट गर्दछु भनी दी शीघ्र आश्वासन ।

हेरे त्यो विषतर्फ फेरि रिसले आँखा घुमाईकन ।।३०।।

यो नीलाञ्जन तुल्य भीष्म विषले बाधा गर्‍यो लोकको ।

रक्षा खातिर प्राण नै पनि दिनू यै धर्म हो साधुको ।।

भन्दै श्रीशिवले उमासँग स्वयं मागी छिटै सम्मति ।

हातैमा विष त्यो लिए, अनि पिए मुस्काउँदै घट्घटी ।।३१।।

निल्दामा निलिएन उग्र विष त्यो ओकल्नु झन् हुन्नथ्यो ।

घाँटीमैँ लिनु भो विपत्ति सहँदै रक्षार्थमा लोकको ।।

दुःखी माथि दया गरे गिरिशले सारा भए निर्भय ।

फर्के ढोगदिँदै समुद्रतिर नै सानन्द देवासुर ।।३२।।

लागे मथ्न समुद्र फेरि बलको बेजोड संघर्षले ।

थाले निस्कन चौध रत्न कतिले ती चीज बाँडी लिए ।।

निस्क्यो आखिरमा सुधा हरि स्वयं भै मोहिनी आखिर ।

द्यौतालाइ दिए अहो ! असुर ती सारा भए वञ्चित ।।३३।।

आफ्ना मानिस छन् भने यदि कुनै ठेगानमा निश्चय ।

बन्ला काम छिटो अवश्य उसको बेदाममा नै, अझ ।।

कोही छैन भने हुने पनि न भै हैरान पाई स्वतः ।

लोपे्र कान लगाउँदै घरतिरै फर्के भयो, वास्तव ।।३४।।

यस्तै हो व्यवहार यी जगतका टाठा र बाठा सब ।

हिँड्छन् मोज, मजा गरीकन स्वयं सोझा ठगिन्छन् स्वतः ।।

यो अन्याय भयो भनेर मुखले बोल्यो भने आखिर ।

पक्कै दण्ड सजाय मिल्दछ यहाँ यस्तै छ चल्ती, अझ ।।३५।।

नातावाद चल्यो र देव सबको इच्छा थियो जो जति ।

सारा पूर्ण भयो, यता गिरिशको बेहाल भो त्यो पछि ।।

थाल्यो पोल्न अतीव देह विषले श्रीशम्भुको भत्भती ।

नीलो कण्ठ भयो कठै ! विष बढी ज्यादै पर्‍यो छट्पटी ।।३६।।

आफैं दुःख खपी भलाइ जनको जो गर्छ त्यो साधु हो ।

भन्ने पाठ सिकाउँदै मनुजमा त्यो दुःख नै खप्नु भो ।।

नीलो कण्ठ लिएर विह्वल हुँदै घुम्दा सबै ठाममा ।

नामै भो अनि नीलकण्ठ शिवको प्रख्यात संसारमा ।।३७।।

लाई चन्दन औ कपूर पहिले सम्पूर्ण ती अङ्गमा ।

गङ्गा धारण गर्नुभो मुकुटमा राख्नै पर्‍यो चन्द्रमा ।।

डाहा शान्त भएन तैपनि अहो ! लाखौँ उठे तर्कना ।

आयो झट्ट पछाडि रुद्र मनमा नेपालको सम्झना ।।३८।।

हिन्दूराज्य पवित्र आर्यगणको नेपाल यो देशमा ।

गौरीले तप गर्दथिन् अघि जहाँ योगी सरी भेषमा ।।

बग्दामा उनकै पवित्र पसिना निर्माण भो जुन् रह ।

चाँडै गै अब स्नान गर्दछु त्यहीँ ज्यादै छ त्यो शीतल ।।३९।।

सेता उच्च हिमाल छन् टलटली टल्की रहेका जहाँ ।

औडाहा कम पार्न जान्छु अहिल्यै त्यै शान्तिक्षेत्रादिमा ।।

भन्दै तिर्सुल काँधमा र लहुरो ली वेतको हातमा ।

आए शङ्कर छट्पटाइ विषले शान्त्यर्थ नेपालमा ।।४०।।

हिँड्दा लाग्न गई थकाइ विषको झन् वेग बढ्दै गयो ।

उक्ली क्वै हिमशैल माथि लहुरो त्यो वेतको गाड्नु भो ।।

केही बेर बसी उठे तर त्यहीँ बिर्सेर लठ्ठी पुनः ।

बिस्तारै अझ माथि–माथि शिवजी थाले स्वयम् उक्लन ।।४१।।

लठ्ठी गाड्नुभयो जहाँ गिरिशले त्यो वेतको क्यै अघि ।

हो त्यैँ मूल फुटी कुवा पनि बन्यो त्यो कूपबाटै छुटी ।।

मीठो शब्द गरी बगिन् कलकली प्रख्यात वेत्रावती ।

गङ्गा पुण्यदिने यिनैकन सबै भन्छन् फलाँखू नदी ।।४२।।

यो देखी अति हर्ष भै ऋषिहरू सद्भक्ति ली चित्तमा ।

आए किन्नर, यक्ष, मानिस सबै वेत्रावती तीर्थमा ।।

न्वाए सज्जनले महेशजलमा आनन्द भै आखिर ।

“गङ्गा वेत्र” भनेर पूजन गरी फर्की गए ती घर ।।४३।।

जल्ले गर्छ सभक्ति स्नान शिवको वेत्रावती घाटमा ।

यद्वा यज्ञ र दान, ध्यान, जप वा श्राद्धादि गर्ला त्यहाँ ।।

पुर्खा क्वै त्यसका अधोगति भए उद्धार होलान् अझ ।।

चढ्दै दिव्य विमानमा शिवपुरी जाला स्वयम् आखिर ।।४४।।

हिँड्दै श्रीशिव सुस्त सुस्त गतिले शूलाद्रिको माथमा ।

लाग्यो प्यास तथा थकाइ अनि क्वै साथी नभै साथमा ।।

पानी माग्न मिलेन, तीव्र विषले खङ्रङ्ङ घाँटी सुक्यो ।

काम्यो लुग्लुग देह शक्ति नहुँदा जो आँट थ्यो त्यो लुक्यो ।।४५।।

आँखै हेर्न सकिन्नथ्यो वरिपरी राता, पहेँला अति ।

टाटा देखिन गो, असाध्य रिँङटा लाग्यो, स्वयं त्यो पछि ।।

गाडी तिर्सुल भीरमा गिरिशले सम्झेर गङ्गाकन ।

पारे प्वाल पवित्र निस्कनुभयो गङ्गा त्यहीँ तत्क्षण ।।४६।। 

धुञ्चे पल्तिर पर्छ त्यो थल अझै भन्छन् भृगुपत्तन ।

गर्नू स्नान नदी किनार अथवा त्यै तीरमा तर्पण ।।

हेर्नू रुद्र–नदी पवित्र जलकी त्यै भीरबाटै तल ।

बग्दैछिन् पहरा हुँदै सुछहरा बन्दै, गरी छर्छर ।।४७।।

आफैं शङ्कर कालकाल जसको नामै छ मृत्युञ्जय ।

त्यस्ता श्रीशिवलाइ सम्म विषले बेहोस पार्‍यो स्वतः ।।

पर्दा त्यो विषको करामत कडा, बढ्दा निकै छट्पटी ।

देखी दिव्य नदी नजीक उनले पानी पिए घट्घटी ।।४८।।

ज्यादै निर्मल औ पवित्र पनि त्यो ठन्डा हुँदामा जल ।

घट्दै गो विषको प्रभाव, शिवमा केही भयो शीतल ।।

फक्र्यो तागत त्यै थकाइ कम भै क्यै आँट आयो अझ ।

पाए जीवन नै नयाँ अनि उँभो जाने गरे निश्चय ।।४९।।

बाटो कत्ति थिएन त्यो बखतमा देखी उकालो ठुलो ।

आफ्नै साथ थियो त्रिशूल शिवले खन्दै हिँडे खुड्किलो ।।

हो त्यै कारण नाम नै रहन गो खन्ती उकालो भनी ।

चढ्नै पर्दछ त्यो अझै पनि गए, त्यस्तै छ यो जीवनी ।।५०।।

जाने लक्ष्य उँभो–उँभोतिर थियो सम्झी मनैमा शिव ।

हाम्रै जीवनमार्गझैं असजिलो ठाडो उकालोतिर ।।

उक्लन्थे शिव चन्दनाचल हुँदै नीलाद्रिका फेदिमा ।

पुग्दा त्यो विष दाहले क्षुधित भै थाकी बसे क्यै क्षण ।।५१।।

गौरीका पसिना बगेर अघि नै जो धर्मधारा बन्यो ।

त्यो सम्झेर झलक्क भित्र मनले ध्यानादि क्यै गर्नु भो ।।

बढ्दै गो जब त्यो प्रभाव विषको पर्दै गयो तुल्बुली ।

घोचे तिर्सुलले फुट्यो जल अहो ! नीलाद्रिमैँ भुल्भुली ।।५२।।

धारा तीन त्रिशूलको जब बन्यो ठन्डा त्यही निर्मल ।

पानी जम्न गई बडो दह बन्यो नीलाद्रिमा सुन्दर ।।

खाल्टा आठ तथा अगाध गहिरो कल्लोलले शोभित ।

देखी दिव्य विशाल कुण्ड शिवजी ज्यादै भए मोहित ।।५३।।

बाधा त्यो सब कालकूट विषको संहारका खातिर ।

आफैं गै सय दिव्य वर्ष सुकला भो कुण्डमा शङ्कर ।।

नामैँ भो पछि नीलकण्ठ दह, त्यो गोसाइँथान् नामले ।

जो प्रख्यात छँदैछ आजतक नै देखिन्छ आफैं गए ।५४।।

धारा तिर्सुलको निकास हुन गै गङ्गा भइन् तिर्सुली ।

बग्दैछिन् छहरो परी कलकली त्यै कुण्डबाटै झरी ।।

कुण्डै भैरव जो बन्यो बुझ अझै देखिन्छ त्यो बाटुलो ।

अर्को कुण्ड सरस्वती पनि बन्यो केही तलै पर्छ त्यो ।।५५।।

आत्मा एक द्विधा गरेर शिवले रक्षार्थमा कुण्डको ।

श्रीलम्बोदर क्षेत्रपाल भनिने द्वारे दुई राख्नुभो ।।

आज्ञाले शिवको सुपश्चिमतिरै पाले बसे द्वारमा ।

रक्षा धार्मिकको गरी इतरमा दिन्छन् कडा यातना ।।५६।।

राम्रो उत्तम द्वार पर्दछ जहाँ शूलाद्रिको दक्षिण ।

पाखाको शिरमा अझै सुपहरा बस्छन् दुवै हर्दम ।।

भन्छन् मानिसले गणेश्वरकनै लौरीविनायक भनी ।

बस्छन् भैरव दण्डपाणिसँगमा त्यै द्वार थुम्का मनि ।।५७।।

कुण्डै जो छ सरस्वती सुजनले यो सम्झ हो वास्तव ।

दोस्रो नाम छ विष्णुकुण्ड त्यसकै निस्केर ठन्डा जल ।।

अर्को कुण्ड बनेछ ब्रह्मदह त्यो जो ढाँडमा पर्दछ ।

गैह्रो शीतल नीरले भरि छ रे हेर्दा निकै सुन्दर ।।५८।।

ज्यादै पुण्यमयी सुशीतल यिनै गङ्गा त्रिशूली अझ ।

झर्छिन् शब्द गरी स्वयं कलकली त्यो भीरबाटै तल ।।

आए धेर अहो ! ऋषिश्वरहरू त्यै भीरका तीरमा ।

खौरी केश लिएर भक्ति मनमा न्वाए पसी नीरमा ।।५९।।

साथै अग्नि कुवेर दानव तथा गन्धर्व यक्षै अरू ।

ब्रह्मा विष्णु र चन्द्र सूर्य जति छन् इन्द्रादि द्यौताहरू ।।

आई वायु र अप्सरागण सदा त्यै तीरमा भक्तिले ।

न्वाए, दान दिए, जपे, स्तुति गरे, ध्यानै गरी फर्किए ।।६०।।

छाडी मोह लिएर ज्ञान मनमा यी रुद्रगङ्गानिर ।

पूजा–पाठ गरे अवश्य जन त्यो निर्मुक्त होला बुझ ।।

स्त्रीले स्नान गरे बनी पतिप्रिया ऐश्वर्य शौभाग्यले ।

भै सम्पन्न सुपुत्र धान्य धनले तर्छन् छिटै भक्तिले ।।६१।।

बग्दै पश्चिमतर्फ ती कलकली पुग्दा त वेत्रावती ।

पूर्वैबाट बगेर आइ मिसिने अर्की फलाँखू नदी ।।

त्यै दोभान नजीक शङ्खमुलको भेटिन्छ तातो जल ।

गङ्गा तीन सँगै हुँदा सुजनले भन्छन् त्रिवेणी अझ ।।६२।।

श्रद्धा भक्ति लिएर भित्र मनमा जो बुद्धिमान् मानिस ।

गर्ला स्नान सबै अवश्य उसको नासिन्छ रे कल्मष ।।

अज्ञानी पनि स्नान गर्दछ भने निष्पाप भै आखिर ।

जाला स्वर्ग सरासरी पछि अझै होला धनी, धर्मिक ।।६३।।

श्रद्धा साथ लिएर श्राद्ध नरले वेत्रावतीमा गरे ।

पैलेका दश औ पछाडितिरका पुर्खा नि तर्छन् अरे ।।

सारा शास्त्र कहन्छ उत्तरगया वेत्रावती घाटमा ।

औँसी श्राद्ध अझै सुविज्ञ जनले गर्छन् सधैँ पौषमा ।।६४।।

दोस्रो मूर्ति महेशको अति ठूलो श्रीभीम क्वै कालमा ।

नाघी पर्वतस्नान गर्न सजिलै आए त्यही कुण्डमा ।।

काट्दा ब्रह्मशिरै कडा कलुषले कुष्टी भएका थिए ।

त्यै कुष्टाङ्ग निवृत्त पार्न जलमा सानन्द सुत्दा भए ।।६५।।

कालो गाजल तुल्य भैरव अहो ! ती भीमकै कारण ।

साँचै भैरवझैं भयो कलकले त्यो कुण्ड नै भीषण ।।

हेरे हेर्न हुनेछ, हेर अझ त्यो नीलो छ ज्यादैै अहो !

साथै सुन्न सकिन्छ शब्द सुरिलो कल्लोल वा छालको ।।६६।।

दुर्वासा ऋषिको सराप पहिले पर्दा मिली यादव ।

रक्सी पी अपराध आर्जन गरे भन्दा हुँदै व्याकुल ।।

पौँचे श्रीहरि नीलकण्ठ दहमा न्वाएर फर्की तल ।

पल्टे गैकन भारतीसँग, अझै क्यै माथि छन् भैरव ।।६७।।

देवी श्राप परी कलङ्कित बनी ब्रह्मा हुँदै व्याकुल ।

आए पाप विनाश पार्दछु भनी नाघी निकै पर्वत ।।

पाए दर्शन नीलकण्ठ दहमा डुब्की लगाई अझ ।

पूजा दान गरी पवित्र जलमा आफैं सुते क्यै तल ।।६८।।

ब्रह्माजी सुकला हुँदा सुन सखे ! त्यो विष्णुकुण्डै तल ।

राम्रो उज्वल ब्रह्मकुण्ड पनि भो ज्यादै छ त्यो शीतल ।।

पल्टे दिव्य हजार वर्ष जलमा ब्रह्मा हरिः शङ्कर । 

छाडी अंश त्यहीँ स्वधामतिर नै फर्के सबै आखिर ।।६९।।

आए त्यो पछि त्यै पवित्र जलमा सद्भक्तिले कश्यप ।

मार्कण्डेय, वशिष्ठ, धौम्य, भृगुजी, दक्षादि श्रीनारद ।।

भारद्वाज, पुलस्त्य, शक्ति, मनु औ ती उध्र्वरेता त्यहाँ ।

आए अत्रि, मरीचि, गालव सबै सामान ली हातमा ।।७०।।

साथै दानव, देवता सँगसँगै गन्धर्व औ किन्नर ।

कैयौँ यक्ष, पिचास, राक्षस तथा ती योगिनीका दल ।।

सम्झी ओं नम नीलकण्ठ दह वा गोसाइँथानैतिर ।

जाने आशयले हिँडे सब जना भन्दै उमा ! शङ्कर ! ।।७१।।

पैले स्नान गरेर यात्रु सबले वेत्रावती घाटमा ।

साथै श्रीशिव सम्झदै अघि बढे साथी लिई साथमा ।।

उक्ली पर्वत सुस्त सुस्त जब ती पुग्दै थिए कुण्डमा ।

टाढैदेखि झुकी सशक्ति–शिवको गर्दै गए वन्दना ।।७२।।

पौँचेथे जब कुण्डभित्र सबले डुब्की लगाईकन ।

न्वाए, मन्त्र जपे, सके जति गरे क्यै दान औ तर्पण ।।

पूजा श्रीशिव शक्तिको सँगसँगै पञ्चोपचारै गरे ।

साष्टाङ्गादि प्रणाम साथ शिवमा बिन्ती गरे भक्तिले ।।७३।।

हे भूतेश ! उमापते ! पशुपते ! हे भर्ग ! हे शङ्कर !

हे सर्वेश्वर ! चन्दशेखर ! विभो ! हे रुद्र ! गङ्गाधर ।।

हे विश्वेश्वर ! विश्वपालक प्रभो ! हे धर्मधारे ! शिव !

पाऊँ दर्शन नीलकण्ठ ! भगवन् ! हाम्रो नमस्कार छ ।।७४।।

यस्तै धेर सुप्रार्थना सुनिसकी श्रीपार्वतीका पति ।

निस्की त्यै दहबाट दर्शन दिए साथै लिई पार्वती ।।

पाई दर्शन यात्रुका गहभरी हर्षाश्रु धारा बहे ।

बारम्बार झुकी प्रणाम पदमा पैले गरे भक्तले ।।७५।।

यो देखेर दयानिदान शिवले भन्दा भए यात्रुमा ।

हामी हर्षित छौ दुवै शिव सती आई नुहायौ यहाँ ।।

श्रद्धा, भक्ति र प्रेमपूर्ण मनले हाम्रै गर्‍यौ पूजन ।

आजै यो वरदान दिन्छु सबमा यात्रीहरू हो ! सुन ।।७६।।

ज्ञाताज्ञात सबै छ पाप जति जो आजन्म जन्मान्तको ।

सारा नाश हओस् पराजय नहोस्, सम्पूर्ण तीर्थालुको ।।

इच्छा पूर्ण हओस् पवित्र मनमा सद्भक्ति नै होस् सब ।

पाऊँन् शान्ति सदैव जीवनभरी मैंमा मिलून् आखिर ।।७७।।

अर्काको धन, धर्म, दार रिसले हर्ने अधर्मी खुनी ।

दुष्टै होस् अथवा कुकर्म सजिलै गर्ने कुनै बैगुनी ।।

श्रद्धा भक्ति नहोस् ममाथि तर त्यो यो कुण्डमा क्वै दिन ।

आई गर्दछ स्नान, पूजन भने कल्याण होस् भन्छु म ।।७८।।

इच्छा ली फलको नुहाउँछ भने मिल्ला यसै जन्ममा ।

स्त्रीले स्नान गरे हुनन् पुरुष ती पक्कै पुनर्जन्ममा ।।

द्यौता बन्दछ नीलकण्ठदहमा गै स्नान गर्ने नर ।

होला मुक्त अवश्य गर्भतिर त्यो पर्दैन पक्कै बुझ ।।७९।।

पन्छी वा पशु आदि क्षुद्र पुतली कीरा फटयाङ्रा अझ ।

जुम्रा औ जड घाँस रूख लहरा सम्पूर्ण नै वास्तव ।।

बन्छन् भुक्त शरीरबाट दहको पानी छुनाले पनि ।

हुन्छन् मानिस, फेरि ब्राह्मण बनी मिल्छन् ममा नै तिनी ।।८०।।

पूरा होस् सबको मनोरथ सधैं कल्याण होस् अन्त्यमा ।

भन्दै हर्ष भई अनेक वर दी सम्पूर्ण ती यात्रुमा ।।

जाऊ फर्क भनी विदा दिनु हुँदै त्यै कुण्डका बीचमा ।

अन्तर्धान भई गए शिव सती गर्छन् सबै वन्दना ।।८१।।

भैरवकुण्ड नुहाउने जनहरू जस्तै हऊन् पातकी ।

जान्छन् भास्करझैं विमान चढदै कैलास भत्तैm सरी ।।

साथै ब्राह्मण भोजनादि जप क्यै दानादि वा पूजन ।

गर्दा श्राद्ध र होम, ध्यान फल त्यो बढ्नेछ झन् हर्दम ।।८२।।

विष्णुकुण्डै नुहाउने जन गई बस्नेछ वैकुण्ठमा ।

गौरीकुण्ड नुहाउने जन स्वयं जाला मणिः द्वीपमा ।।

जल्ले न्वाउँछ ब्रह्मकुण्ड उ सधैँ गै ब्रह्मलोक बस्तछ ।

फर्के स्नान गरेर हर्षित हुँदै तीर्थालु आफ्नै घर ।।८३।।

जल्ले न्वाउँछ नीलकण्ठदहमा पुर्खा त्यसैका तरी ।

जान्छन् आसिक क्यै दिईकन सबै कैलास ज्ञानी सरी ।।

एकै दर्शन मात्रले पनि अहो ! पाएर ठूलो फल ।

चाँडै चढ्छ विमानमा अमर भै स्वर्लोकमा बस्तछ ।।८४।।

साँचै न्वाउँन नीलकण्ठदहमा जाने प्रतिज्ञा गरी ।

हिँड्दामा हयमेधको पदपदै मिल्ला फलै त्यो घडी ।।

जल्ले जप्दछ नीलकण्ठ शिवको यो नाम रातोदिन ।

त्यो संसार अवश्य तर्छ यसमा पर्दैन चिन्ता लिन ।।८५।।

बत्ती बाल्दछ जो लगेर घिउको गोसाइँथानमा गई ।

यद्वा ब्राह्मणलाइ भोजनहरू जो दिन्छ श्रद्धा लिई ।।

न्वाई तर्पण पूजनादि जप वा जो श्राद्ध गर्ला त्यहाँ ।

यस्तै नै फल मिल्छ भन्न मुखले को सक्छ संसारमा ? ।।८६।।

अर्थात् नाश हुँदैन पुण्य त्यसको आजन्म जन्मान्तको ।

सारा पाप पखालिएर शिवमा सारूप्य भै मिल्छ त्यो ।।

जाँदैमा जब नीलकण्ठ दहको जो मर्छ बाटैतिर ।

त्यो जानेछ तुरून्त दिव्य गतिले कैलासमा, आखिर ।।८७।।

साडे तीन करोड तीर्थ जति छन् सम्पूर्ण संसारमा ।

बस्छन् गैकन नीलकण्ठदहमा आए जनैपूर्णिमा ।।

मेला लाग्दछ भव्य वर्ष दिनको अद्यापि यै कुण्डमा ।

जान्छन् सज्जन ती नुहाउन सबै विश्वास ली धर्ममा ।।८८।।

कोही मानिस जेठको दशहरा आए त्यही कुण्डमा ।

गर्नै स्नान र पूजनादि सजिलै इच्छा लिँदै चित्तमा ।।

जान्छन् हिँड्न निकै हुनेछ सजिलो वर्षा विनाको दिन ।

शोभा हेर्न सकिन्छ क्यै प्रकृतिको राम्रो हुँदा मौसम ।।८९।।

गङ्गा सागर वा प्रयाग यमुना त्यो नैमिषारण्यमा ।

जाँदा जो जति पुण्य हुन्छ त्यसको कोटी गुणा कुण्डमा ।।

गर्दा स्नान अवश्य मिल्छ फल त्यो लाखौं गया श्राद्धको ।

मान्छे भैकन नीलकण्ठ नगए जन्मेर पो के भयो ? ।।९०।।

मान्छे हो ! यदि नीलकण्ठ दहमा जाने उठे कल्पना ।

क्यै होला कि ? भनेर देह घरको चिन्ता नल्यौ चित्तमा ।।

चर्को ईश्वर भक्तिभाव भरिलो विश्वास राखी सब ।

खोज्नू सामल साथ खर्च पनि क्यै चाहिन्छ जो वास्तव ।।९१।।

कोही मानिस चाउचाउ सँगमा लान्छन् कुनै बिस्कुट ।

लैजान्छन् कति दालमोट अथवा क्वै सातु लान्छन् अझ ।।

घ्यूच्यूरा सँगमा अचार तिलको बोकी लगे निश्चय ।

लाग्दा भोक तुरून्त खान सजिलो पर्नेछ है, आखिर ।।९२।।

आफ्नो देश र काल अर्थ अथवा क्यै आय वा आर्जन ।

हेरी ताम्रदियो, त्रिशूल अनि त्यो यौटा बसाहा किन ।।

केही औषधि शूलको, वमनको, केही जरोकै भयो ।

साथै लान सके कुनै दिन कतै क्यै काम लाग्नेछ त्यो ।।९३।।

पानी पर्छ अहो ! सधैँ सिमसिमे छाता लगे सिर्सिर ।

लाग्दा स्याँठ भिजाउँनेछ कपडा फर्किन्छ आपैmँ कि त ।।

लैजान्थे अघि ओड्न निम्ति घुम नै ऐले नयाँ प्लाष्टिक ।

वर्साती अझ भिर्नलाइ सजिलो मान्छन् सबै मानिस ।।९४।।

बत्ती, धूप, अबीर, जौ, तिल, जटा, श्रीखण्ड वा केशरी ।

गाईको घिउ, वेलपत्र, पकडा, कर्पूर खोजीवरी ।।

आफैं पार सबै कसेर पहिले पोको तथा पन्तरो ।

भारी ठिक्क मिलाउनै त खकने झोला भए बेस भो ।।९५।।

जाडो हुन्छ निकै उँभोतिर सके राडी तथा कम्बल ।

लैजानू, नसके लगाउनु कुनै बाक्लो नयाँ स्वेटर ।।

आफ्नो इच्छित चीजबीज सब त्यो जो पर्छ आवश्यक ।

आफ्नै साथ लगे अवश्य कहिल्यै पर्दैन क्यै आपद ।।९६।।

छाडी त्यो रिस राग आदि पहिले कल्याणको खातिर ।

ढोग्दै माग विदा पवित्र कुलका द्यौतासँगै आखिर ।।

सम्झी ओं नम नीलकण्ठ मनले गर्दै सदा चिन्तन ।

साथी क्वै सँगमा लिई सँगसँगै हिँड्नू खुशी भैकन ।।९७।।

धुञ्चेसम्म पुर्‍याइदिन्छ बसले आराम साथै अब ।

कल्ले गर्छ र पाउकष्ट ? अहिले हिँड्दैन क्वै पैदल ।।

भै गो मोटरमैं गए पनि छिटो वेत्रावतीमा अझ ।।

ओर्ली पश्चिमतर्फ पैदल हिँडी जानू त्रिवेणी तट ।।९८।।

दाह्री, केश समेत मुण्डन त्यही वेत्रावतीमा गरी ।

ली सङ्कल्प नुहाउनू हृदयले सम्झी सदा श्रीहरिः ।।

श्रद्धाले ऋषितीर्थमा अनि स्वयं गङ्गा गरी पूजन ।

विस्तारै शिव सम्झँदै गर सबै शूलाद्रि आरोहण ।।९९।।

खाना खान भने बमोजिम निकै पैसा तिरे वास्तब ।

मिल्छन् होटल मिल्नता तर त्यहाँ के शुद्धता हुन्छ र ?

त्यस्तै क्वै लजमा सुते त उपियाँ टोक्छन् कि जुम्रा अझ ।

एलर्जी नभए अवश्य पनि त्यो लूतो भने सर्दछ ।।१००।।

खोज्दा चीज बजारमा अब कतै पाइन्न केही सफा ।

ताजा, शुद्ध, पवित्र यो छ लिनुहोस् भन्छन्सबै भन्न ता ।।

त्यो विज्ञापन के पत्याउनु ? कठै ! नाफा बटुल्ने कुरो ।

चर्को मूल्य तिरेर रोग सबले बेसाउँदैछौं, अहो ! ।।१०१।।

धुञ्चे पल्तिर क्यै पुगेर पहिले त्यै भीरका तीरमा ।

न्वाई तर्पण पूजनादि गर है ? भै शान्त सन्नीरमा ।।

खाली पेट सकिन्न हिँड्न सजिलै, खाएर खाना अब ।

बिस्तारै शिवनाम कीर्तन गरी खन्ती उकालो चढ ।।१०२।।

चढ्दा पर्वत प्राणवायु अथवा पुग्दैन अक्सीजन ।

स्वाँ स्वाँ हुन्छ त्यसै हुँदा बुझ कुरा वाक्वाक लागीकन ।।

वान्ता हुन्छ कि लाग्छ धेर रिङटा यद्वा दुखी टाउको ।

ग्लानी हुन्छ शरीरमा बल घटी बन्दा बिरामी छिटो ।।१०३।।

बोक्ने मानिस खोज्नु पर्दछ कुनै पाइन्छ पैसा तिरे ।

पैसाले नहुने कुरा जगतमा केही कतै छैन रे ।।

मान्छे दास सरी बनेर विचरो आर्जन्छ केही धन ।

जम्मा पार्दछ लोभले अझ स्वयं सक्तैन त्यो खर्चन ।।१०४।।

मौरीले मह तुल्य खर्च नगरी साँचेर राखे धन ।

गोठालो सरी बन्नुपर्छ दुःखमै बित्नेछ यो जीवन ।।

भन्ने तथ्य बुझी खुला हृदयले क्यै खान वा लाउन ।

आफ्नो स्वार्जित द्रव्य दान गरनू त्यागेर कालो धन ।।१०५।।

रित्तो पेट नराख्नु क्यै छिनछिनै खानू रुचेको जति ।

लागे चक्कर क्यै लिएर हरियो सुँघ्नू सफा कागती ।।

वीरेनून, मरीच, ज्वानु, अदुवा यद्वा कुनै पाचक ।

खानू पेट दुखे, कि ता लसुन नै मर्काउनै बेस छ ।।१०६।।

नाघ्दै चन्दन बारि सुस्त शिरमा पौंचेर शूलाद्रिको ।

शोभा हेर्न नबिर्स है ? प्रकृतिको, राम्रो छ ज्यादै, अहो !

धेरै रङ्गविरङ्गका सुमन ती देखिन्छ चारैतिर ।

साँचै शान्ति दिने सुदृश्य छ जता हे¥यो उतै सुन्दर ।।१०७।।

लौरी सुम्प लगी विनायककनै श्रद्धा लिँदै चित्तमा ।

गर्नू तीन परिक्रमा सँगसँगै सद्भक्तिले प्रार्थना ।।

हे हेरम्ब ! गणेश ! विघ्न नपरोस् आलस्य मेरो मरोस् ।

पाऊँ दर्शन नीलकण्ठदहको भिक्षा यही बक्सियोस् ।।१०८।।

भन्दै पाउ परी घुमी वरिपरी साष्टाङ्ग ढोगीकन ।

हिँड्नू फेरि महेशकै हृदयमा गर्दै सदा चिन्तन ।।

होला दर्शन कुण्डको जब छिटो पस्रेर त्यै भूमिमा ।

श्रद्धा भक्ति लिएर भित्र शिवको गर्नू झुकी वन्दना ।।१०९।।

सम्झी शङ्कर पुग्नु श्रावण सुदी त्यो पूर्णिमाको दिन ।

गर्नू स्नान र तीन पल्ट जलमा डुब्की लगाईकन ।।

सन्ध्या तर्पण श्राद्ध पूजन सकी सत्पात्र क्वै ब्राह्मण ।

डाकी शक्त्यनुसार दान दछिना देऊ सके हर्दम ।।११०।।

जप्दै मन्त्र भलो सशक्ति शिवको पूजा तथा प्रार्थना ।

गर्नू भक्ति भरेर भित्र उनकै साष्टाङ्ग सद्वन्दना ।।

साथै उत्सुक भै सदैव शिवकै सद्रूपकै चिन्तन ।

गर्दा दर्शन मिल्छ शुद्ध दिलमा फिर्नू खुशी भैकन ।।१११।।

जानै बेश छ तीन पल्ट यसरी गोसाइँको कुण्डमा ।

एकै पल्ट गए पवित्र मनमा राख्नू सधैँ सम्झना ।।

भन्ने स्कन्दपुराणको सुरसिलो त्यो हैमवत्खण्डको ।

साथै भागवतादि ग्रन्थगणको सारांश सारेर यो ।।११२।।

लेखें प्रस्तुत नीलकण्ठ महिमा प्रष्ट्याउने पुस्तक ।

गल्ती, भूल, कमी, अशुद्धि यसमा होलान् निकै निश्चय ।।

ती मेरा अनभिज्ञता सुजनले शुध्याउँनेछन् अब ।

यो सानो शुभ कोशकाव्य शिवमैं अर्पी विदा हुन्छु, ल ।।११३।।

विमल सलिल ठन्डा शैल शोभा सुदिव्य ।

अलिक पवन चल्ने ठाउँ हो दर्शनीय ।।

अतिशय महिमाले युक्त नेपाल भित्र ।

अझ पनि रसुवामैं पर्छ यो कुण्डचित्र ।।११४।।

सकल अघ पखाल्ने पुण्यदाता महान ।

गिरिश रचित पैलो तीर्थ गोसाइँथान ।।

तिर गमन गरेमा जन्मिएको छ सार ।

भनिकन नित बिन्ती गर्छ यो सत्यराज ।।११५।।

२०४३।६।१५

लहरेपौवा, रसुवा