रसुवा प्राकृतिक सौन्दर्यले भरिपुर्ण अति नै मनमोहक जिल्ला हो ! यहाँका ताल- कुण्ड, खोला, झरना,हिमाल, डाडा, थली,खेतका गह्राकाफाटहरुमा १२ महिना नै अलौकिक सुन्दरताले भरिपुर्ण भैरहन्छन ।

देवकोटा बन्धु समाज नेपालको ११ औं राष्ट्रिय महाधिबेशनबाट रसुवाका रामप्रसाद देवकोटा अध्यक्षमा चयन भएका छन् । बैशाख २९ गते सर्लाहीको लालबन्दीमा सम्पन्न महाधिवेशनबाट देवकोटा अध्यक्षमा चयन भएका हुन् ।

रसुवा स्थायी घर भई काठमाण्डौंमा शिक्षण पेशामा आवद्द देवकोटा विभिन्न सामाजिक कार्यमा सहभागी हुने गरेका छन् ।

काठमाण्डौं । पौडेल बंश महासंघ, नेपाल, वागमती प्रदेश कार्यसमितिको अध्यक्षमा सुमन पौडेल (काठमाण्डौं) निर्वाचित भएका छन् । बैशाख २९ गते काठमाण्डौंको मूलपानीमा भएको दोस्रो प्रदेश सम्मेलनबाट १७ सदस्यीय कार्यसमिति चयन भएको छ ।

कार्यसमितिको उपाध्यक्षमा अरूण पौडेल (रामेछाप), सचिव दिपक पौडेल (काभ्रेपलाञ्चोक), कोषाध्यक्ष प्रमिला खनाल पौडेल (नुवाकोट) निर्वाचित भएका छन् भने रसुवाबाट रमेशकुमार पौडेल सदस्यमा चयन भएका छन् । उनी जिल्ला कार्य समिति रसुवाका कार्यवाहक अध्यक्ष पनि हुन् ।

शनिबार सम्पन्न सम्मेलनमा वागमती प्रदेश अन्तर्गतका १३ जिल्लाबाट प्रतिनिधिहरू सहभागी थिए । केन्द्रिय अध्यक्ष हरिराम पौडेलको प्रमुख आतिथ्यता सम्पन्न उक्त सम्मेलनको अध्यक्षता केन्द्रिय उपाध्यक्ष तथा प्रदेश कार्यसमितिका अध्यक्ष दिपकप्रसाद पौडेलले गरेका थिए ।

पौडेल बंशको खोज, अनुसन्धान तथा उत्थानका निमित्त कार्य गर्ने उद्देश्य रहेको महासंघले आफ्ना गतिविधि प्रभावकारी बनाउन जिल्ला तथा पालिकास्तरमा समेत् संगठन विस्तार गरेको छ । बंशावली संकलन तथा प्रकाशन कार्य तथा एकरुपमा नभएको कुलपूजा पद्दतिलाई एकरूपता ल्याउनको लागि बंशावली संकलन तथा प्रकाशन समिति र कुलपूजा व्यवस्थापन समिति समेत् गठन गरेको बताइएको छ ।

पौडेल बंश महासंघ नेपाल वागमती प्रदेश समितिका गतिविधि थाहा पाउन 

रसुवा, पासाङ ल्ह्यामु राजमार्गको वेत्रावती–धुन्चे–स्याफ्रुबेंसी हुँदै उत्तरी छिमेकी चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतको केरुङ जोड्ने सडकको वैकल्पिक बाटो निर्माणमा निर्माणकाे चर्चा चल्न थालेकाे छ । 

रूवीभ्याली तथा पछि परेका पर्रयटकीय क्षेत्रकाे प्रचार गरी पर्यटन प्रवर्धन गर्न सांसद बुद्धिमान तामाङको नेतृत्वको प्रतिनिधिमण्डलले अर्थमन्त्री वर्षमान पुनसँग माग गरे पछि  यस्ताे चर्चा चलेकाे हाे । गल्छी धुन्चे– स्याफ्रुबेंसीको वैकल्पिक मार्गका रुपमा धादिङको मलेखु, रुबीभ्याली हुँदै केरुङ जोड्ने सडक निर्माणलाई प्राथमिकतामा राख्न आग्रह गरेका थिए । 

धादिङतर्फको बाटो निर्माण हुँदा कुनै कारणले वेत्रावती–धुन्चे–स्याफ्रुबेंसी हुँदै केरुङ सडक अवरुद्ध हुँदा विकल्प खुला हुने छ ।  यो सडक काठमाडौँलाई चीनसँग जोड्ने सडक मात्र नभएर नेपाली भूमि हुँदै भारत र चीन जोड्ने पनि सबैभन्दा छोटो सडक हुने देखिन्छ । 

रसुवा, नेपाल चीन सिमानाको रसुवागढी नाका हुँदै बहने भोटेकोसी नदिबाट १ सय ११ मेगावाट क्षमताको विद्युत आयोजनाले निर्धारित समयमा निर्माण कार्य नसक्दा उत्पादिन विद्युत खेर गएको छ।

रसुवागढी हाइड्रो पावर कम्पनी लिमिटेडले नेपाल विद्युत प्राधिकरणले चिलिमे हब सबस्टेशन ९२२ ९केभी० र चिलिमेदेखि त्रिशूली–३‘बी’ हबसम्मको २२० केभी प्रसारण लाइनको निर्माण अहिलेसम्म पूरा नगर्दा रसुवागढी जलविद्युत आयोजनाले उत्पादन गर्न नपाएको हो। 

प्रसारण लाइन अभावकै कारण विद्युत उत्पादन हुन नसक्दा आयोजनालाई अर्बौं रुपैयाँ आर्थिक नोक्सानी पर्ने देखिएको छ। गोसाइकुण्ड गाउँपालिका–१ थुमन र २ टिमुरेको भूभागमा पर्दछ।

प्रशारण लाइनको काम समयमा नसकिंदा ग्रिड कनेक्सन एग्रिमेन्ट अनुसार उपकरण परीक्षण गर्न १३२ केभी ब्याक चिलिमे हवबाट प्राप्त नभएसम्म समस्या रहने छ। रसुवागढी जलविद्युत कम्पनीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत छवि गैरेले भने, वेट कमिसनिङ १३२ केभी प्राप्त हुनुअघिको काम सम्पन्न भएको छ। उनले व्याक चार्ज प्राप्त भएपछि उत्पादन सुरु हुने बताए। 

निर्माण गर्नुपर्ने सम्पूर्ण संरचना पूरा भइकेकाले टावर निर्माण सम्पन्न हुनासाथ रसुवागढीको विद्युत् राष्ट्रिय प्रसारण लाइनमा लैजाने तयारी भइसकेको प्राविधिकले बताएका छन्।

आयोजनाको बाँधस्थलको सफल परीक्षणपछि बालुवा थिग्राउने, पोखरी, सुरुङ, पेनस्टक तथा अन्य उपकरणको प्राविधिक परीक्षण भएको जानकारी दिए। 

डा डम्बर नेपालीकाे डिजायन तथा नेतृत्वमा निर्माण भएकाे चिलिमे जलविद्युत आयोजनाको सफल उत्पादनपछि सहायक कम्पनीको रुपमा रसुवागढी आयोजना सुरु भएको हो। ०८० माघ ५ अघि नै पानी भरेर बाँधको सफल परीक्षण गरी सुरुङ, विद्युत गृह भूमिगत सुरुङहरु, तथा विभिन्न उपकरण परीक्षण भैसकेको छ। 

विद्युत उत्पादन गर्न तयारी अवस्थामा रहे पनि प्रसारण लाइनको अनिश्चितताले थप काम अगाडि बढ्न नसकेको कम्पनीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत छवि गैरेले बताए। ‘आयोजनाले सम्पन्न गर्नुपर्ने १० किलोमिटर प्रसारण लाइन पूरा भइसकेको छ तर चिलिमे हब नबन्दासम्म कुनै अर्थ नहुने भयो,’ उनले भने, ‘यसबाट कम्पनीले ठूलो आर्थिक क्षति बेहोर्नुपर्ने देखिन्छ।’

प्रसारण लाइन नबन्दा मासिक करिब २७ करोड रुपैयाँ आर्थिक क्षति हुने अनुमान गरिएको छ। त्यसमाथि ठेकेदारले दाबी भुक्तानी थप्दै गयो भने झनै ठूलो समस्या उत्पन्न हुनेछ। प्राधिकरणले गत चैतभित्रै प्रसारण लाइन पूरा गर्ने दाबी गरे पनि भौगोलिक जटिलताका कारण काम सक्ने समय लम्बिँदै गएको छ। 

प्रशारण लाइनकाे काममा ढिलाइ हुनेकाे कारण नेपाल विद्युत प्राधिकरण नै हाे किनकी कन्ट्याक्टरलाइ समयमा काम सक्न दवाव दिन सकेकाे छैन । तिब्र गतिले काम गरेकाे भए चाँढै सकिन्थ्याे । 

‘गत माघदेखि जलाशय र सुरुङमा पानी भरेर राखे पनि उपयोगमा आउन सकेको छैन,’ आयोजना प्रमुख सत्यराम ज्याख्वाले भने, ‘विद्युतगृहका ट्रान्सफर्मरलगायत उपकरण चार्ज गर्न सकिएन भने बिग्रिने सम्भावना हुन्छ।’ आयोजनाको तर्फबाट विद्युत उत्पादनका लागि काम बाँकी नरहेको उनले बताए।

उत्पादित विद्युत जोड्ने सबस्टेसन र प्रसारण लाइनको काम पूरा गर्न अझै केही महिना लाग्ने देखिन्छ। यद्यपि, प्राधिकरण उच्च भोल्टेज ग्रिड विकास विभागका निर्देशक थर्कबहादुर थापाले चिलिमे हबको निर्माण पूरा भइसकेको जानकारी दिए। ‘आगामी जेठ ४ गते सबस्टेसनको काम सकिने छ,’ उनले भने, ‘त्यसको १५ दिनपछि प्रसारण लाइनको सबै काम सकिन्छ।’

कुल २८ किलोमिटर लामो प्रसारण लाइनमा ७५ वटा टावर निर्माण हुने छ। अहिले ६६ वटा टावरको ठड्याइएको छ भने ७ वटा टावरको जग खन्ने काम जारी छ। १ महिनाभित्र प्रसारण लाइन पूरा हुने सम्भावना न्यून देखिन्छ। थापाले जेठ तेस्रो सातासम्म काम पूरा हुने बताए। 

आयोजनाको काम २०१७ जुलाइमा सम्पन्न गर्ने लक्ष्यका साथ सन् २०१४ को फ्रेब्रुवरीबाट सुरु भएको थियो। १० वर्ष बित्दासमेत आयोजना सम्पन्न हुन सकेन। 

भूकम्प, नाकाबन्दी, कोरोना महामारी ९कोभिड–१९०, बर्खाको बाढी र पहिरो, हिउँदमै खस्ने सुख्खा पहिरो जस्ता अवरोधले आयोजनाको काममा ढिलाइ भएको देखिएको छ। 

२०७८ असार १ गते सो क्षेत्रमा ठूलो बाढी आउँदा आयोजनाको भूमिगत विद्युतगृहमा पानी छिरेर सम्पूर्ण उपकरण डुबाएको थियो। जडानका लागि तयारी अवस्थामा राखिएका इलेक्ट्रो मेकानिकल उपकरणमा क्षति पुगेको थियो। 

निर्माणको अन्तिम चरणमा १३ अर्ब ६० करोड रूपैयाँको लागत अनुमानबाट सम्पन्न हुने सुरुको प्रक्षेपण गरिएको भए पनि भौगोलिक विकटता, वर्षातको बाढीपहिरो सामान ढुवानीमा ढिलाइ, ०७२ सालको भूकम्प, कोभिड–१९ महामारी जस्ता कारणले निर्माणमा ढिलाइ हुँदा करिब पाँच अर्ब बढी लागत लाग्ने देखिएको आयोजनाले जनाएको छ। 

आयोजनाको हालको अवस्थाको लागत व्याज बाहेक १८ अर्ब ४७ करोड रूपैयाँको हाराहारीमा खर्च हुने भएको छ। १११ मेगावाटको रसुवागढी जलविद्युत् आयोजनाको विद्युत् उत्पादन गर्ने मुख्य उपकरण टर्वाइनको परीक्षण कार्य अन्तिम चरणमा पुगेको छ। 

नागथलीको परिचय

रसुवा जिल्ला गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका, वडा नं १ मा पर्ने नागथली आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकको अधिकतम रोजाईमा पर्ने गन्तव्य हो । स्थानीयहरू यस स्थानलाई 'नगथली' भन्दछन् । तीन हजार १ सय ६५ मीटर उचाईमा अवस्थित नागथलीलाई स्वर्गको टुक्रा मानिन्छ ।

गुम्बाको नजिकै नागको थान रहेको कारण यस स्थानको नामाकरण 'नागथली' भएको हो । 

यहाँबाट देखिने गणेश हिमाल, पाल्दोरपिक, साञ्जेन, लाङटाङ लिरूङ, गोसाइँकुण्ड क्षेत्रका हिमशृङ्खलालगायत तिब्बतका गगनचुम्बी हिमाल तथा वस्तीका मनोरम दृश्यले जो कोहीलाई पनि मोहित बनाउँदछ ।

थुमन गाउँबाट चार घण्टाको ठाडो उकालो चढेपछि पुगिने यस स्थानमा रहेको नागथली गुम्बामा वर्षेनी पूजाआजा गर्ने गर्दछन् । चन्द पात्रो अनुसार बैशाख र असोज महिनाको पूर्णिमाका दिन यहाँ मेलासहित गुम्बामा पूजापाठ हुने गर्दछ । गुम्बाभित्र भगवान बुद्द, चेंरेसी र गुटासिङ्तोङको मूर्ति रहेको छ । टाँगिएका फरफराई रहेका लुङ्तरसहितको दृश्यले अझै मनमोहक बनाउँदछ । 

जनविश्वास अनुसार उहिले गुरू रिम्बोर्छे यस क्षेत्रमा तपस्या गर्न आएका र आफैंले गुम्बा निर्माण गरेका थिए । उक्त गुम्बा नागथली गुम्बादेखि उत्तर पश्चिमको कुनामा छ । यस वरपर गुरू रिम्बोर्छेको पैतालाको डोब, पापधर्म छुट्याउने सुरूङ, खण्डोमो क्षाम्सा अर्थात् देवी नाँच्ने थान, ढुङगे गुफाहरू, गुरू रिम्बोर्छेले मन्त्र गरी निकालेको कहिल्यै नसुक्ने तर सानो पानीको मुहान, जसलाई पबित्र जलको रूपमा प्रयोग गरिन्छ, याक/चौंरी, भेडा चरन र खर्क, विभिन्न किसिमका फूल, लालीगुँरास आदिका बृक्षहरूको दृश्यहरू यहाँका महत्वपूर्ण आकर्षणहरू हुन् ।

नागथलीबाट गणेश हिमालको फेदि करीब १ दिनको पैदलयात्रामा अवस्थित छ । यहाँबाट करीब २ घण्टा पैदलयात्रा गरी मनोरम दृश्यावलोकनको थलो तरूचे पुग्न सकिन्छ । जहाँबाट चीनतर्फका ठोङ्सा, नेस्यारगाउँ, च्याङगाउँ वरपरका दृश्यहरू देख्न सकिन्छ ।

नागथली वरपरका आकर्षणहरू  

-      प्रलयका उथुलपुथुलले ठडिएका गगनचुम्बी हिमश्रृङ्खला, ग्ल्यासियर आदिको दृश्यावलोकन

-      चौरी गाई, लोपोन्मूख वन्यजन्तुको आश्रयस्थल

-      कतै झुरूप्प त कतै अलि बाक्लो वस्ती,

-      पदमार्गका वरिपरि रहेका माने, छुर्तेन, गोम्बा, लालीगुँरास, मार्गको नजिकै रहेको नदीको सुस्याहट, चराचुरूङ्गीको गायन, हिमचितुवा, घोरल, थारल, बँदेल, भालु, लङ्गुर बाँदर यहाँका मुख्य आकर्षण हुन् ।

-      यस वरपर गुरू रिम्बोर्छेको पैतालाको डोब, पापधर्म छुट्याउने सुरूङ, खण्डोमो क्षाम्सा अर्थात् देवी नाँच्ने थान, ढुङगे गुफाहरू, गुरू रिम्बोर्छेले मन्त्र गरी निकालेको कहिल्यै नसुक्ने तर सानो पानीको मुहान, जसलाई पबित्र जलको रूपमा प्रयोग गरिन्छ, याक/चौंरी, भेडा चरन र खर्क, विभिन्न किसिमका फूल, लालीगुँरास आदिका बृक्षहरूको दृश्यहरू यहाँका महत्वपूर्ण आकर्षणहरू हुन् ।

-      चौंरी र भेडापालनको मुख्य क्षेत्र

-      तिब्बतीयन / शेर्पा संस्कृति, भेषभूषा र रहनसहन पनि यहाँको आकर्षण हो ।

-      होटल, लज तथा रेष्टुरेन्टको व्यवस्था

 कसरी पुग्ने पर्यटकीय नगरी : नागथली ?

-          पासाङल्हामु राजमार्ग स्याफ्रुबेंसी-टिमुरे खण्डमा पर्ने रोङ्गाबाट मेन्दो, थुमन हुँदै

-          पासाङल्हामु राजमार्ग स्याफ्रुबेंसीबाट गोल्जुङ/गतलाङ, चिलिमे (तातोपानी) हुँदै

अर्थात् तामाङ सम्पदा मार्गको प्रयोग गरेर

पर्यटकीय नगरी : नागथलीसँग सम्बन्धित सामग्रीहरू

रसुवा, सामुदायिक आँखा केन्द्र रसुवाको आयोजनामा कालिकास्थानमा निःशुल्क मोती विन्दुको शल्यक्रिया शिविर सम्पन्न भयो । 

ग्रामीण क्षेत्रमा आँखाका समस्या भएकाहरुलाइ शल्यक्रिया सेवा दिने उद्देश्यले तिलगंगा आँखा केन्द, सामुदायिक आँखा केन्द्र रसुवा, नेपाल रेडक्रस सोसाइटी जिल्ला शाखाको समन्वयमा कालिकास्थानमा दुईदिने निःशुल्क मोतीविन्दुको शल्यक्रिया शिविरमा ७९ जनाले आँखाको अप्रेसन गराएका छन् । 

तिलगंगा आँखा प्रतिष्ठानका वरिष्ठ आँखा शल्यचिकित्सक डा. श्याम व्यासको नेतृत्वमा भएको शिविरमा ७९ जनाको मोतीविन्दु र दुईजनाको मासु पलाएको उपचार गरिएको सामुदायिक आँखा केन्द्रकी इन्चार्ज उर्मिला तामाङले जानकारी दिइन् । 

शिविरमा स्वास्थ्य कार्यालय रसुवा, कालिका ग्रामीण आँखा चिकित्शालय, उत्तरगया आँखा केन्द्र, जिल्लाको पाँचवटै पालिकाको स्वास्थ्य शाखाले सहयोग गरेका थिए ।

रसुवा, कालिका गाउँपालिका –१ मा निर्माणाधीन राम्चे स्वास्थ्य चौकी भवन निर्माण कार्य अलपत्र भएका कारण स्वास्थ्य सेवा प्रवाहमा समस्या भएको छ ।

तीन वर्षदेखि निर्माण थालेको राम्चे स्वास्थ्य चौकी भवन प्लाष्टर, झ्याल, ढोका, रङ्ग, शौचालय निर्माण लगायतको काम बाँकी रहेको छ ।

तीन वर्ष अघि सम्झौता भएको भए पनि दुई वर्षदेखि काम नगरेको स्वास्थ्य संस्थाका प्रमुख सिअहेव रामप्रसाद ढकालले बताए । 

स्वास्थ्य संस्था सञ्चालनका लागि केही कोठा भाँडामा लिएर सेवा प्रवाह रहेको र भवन समयमा सम्पन्न नहुँदा सेवा प्रवाहमा समस्या भएको ढकालले बताए । 

काम सम्पन्न गर्न भवन निर्माण कम्पनीलाई ताकेता गरेको भए पनि काम समयमा नगरेको सघन शहरी तथा भवन कार्यालय, जिल्ला आयोजना कार्यान्वयन एकाइका प्रमुख बुद्धजित लामाले बताए । 

उक्त विषयमा निर्माणको जिम्मा पाएको ओम बुद्ध इन्टरनेशनल कन्ट्रक्सनका प्रालिका दिपेश लामासँग फाेनमा सम्पर्कमा हुन सकेन । निर्माण कम्पनीले ढिलाइ गरेको तर एक पटक नियमानुसार म्याद थप्दा पनि काम नगरे ठेक्का तोडेर कालो सूचिमा राखिने लामाले बताए ।

खाना दाल, अचार रोटी सँगमा फापर्, सिमी, जौ, करु

चौरीको दुधमा मिलाइ करु नै चाहिन्न चिज् क्वै अरु ।।

प्रेमप्रसाद पौडेल

जाऊ घुम्न तिमी रमाइ खुशिले केलाई हो पर्खने ?

बीहानी रवि कीरणै त परदा चाँदी सरी टल्कने

लाङ्टाङ् गाउँ अती मनोहर पुरी देशको मुहार् झल्कने ।।१

कैंर्यौ सागर पारिका जनहरु देखेर लालायित

हाम्रो शिखरमा जमेर हिउँ नै बन्यो सबै माझ् हित ।

सारै सुन्दर भै सबै बिचमहा मूटू कलेजै बनी

देख्दैमा सबका महीत नयनै हामी रहेछौ धनी ।।२

गर्छन् स्वागत तिमीलाई सबले जो जाँ बसेका छन

रोयो तन् जसको सु–शान्ति मिलने त्यो ठाउँ घुम्दा कन ।

खाना दाल, अचार रोटी सँगमा फापर्, सिमी, जौ, करु

चौरीको दुधमा मिलाइ करु नै चाहिन्न चिज् क्वै अरु ।।३

विश्वै सामु महाँ परिचित हुँदा नौलै छ हामी सित

ठूलो -उत्सवमै बनाउँ परिचित् होला सबैको जित ।

फल्ला यै सबका नजिक सुन झैं अग्लिन्छ लाङ्टाङ् पनि

सामाजिक् जनभावना फिजियमा हामी हुनेछौं धनी ।।४ 

  - प्रथम रसुवा महोत्सवको अवसरमा, २०६२ कार्तिक २७ (जोमसोम, मुस्ताङ) मा रचना गरिएको  हाे । 

स्रोत : निमा ब्लग 

लुङ्तर टाङ्ने प्रचलनको शुरुवात :

बुद्धले बुद्धत्व प्राप्त गरेपछि धर्मप्रचार गर्न देवलोकमा पुग्दा देवताहरू र असुर बीचको लडाइमा देवताहरू पराजित भएपछि बुद्धले ल्हयी ओङ्बु ग्याचेन (इन्द्र भगवान) मार्फत दिनुभएको ग्याल्जेन चेमु (विजय शक्ति मन्त्र) प्रचार भएपछि देवताहरूले विजय प्राप्त गरेकाले त्यसबेलादेखि ग्याल्जेन चेमु मन्त्र लेखिएको लुङ्तर टाङ्ने प्रचलन शुरु भएको मानिन्छ ।

लुङ्तरको पाँच रंगको अर्थ 

पञ्चबुद्ध (ग्याल्वा रिङा) को रङ हो । जसअनुसार :

१) सेतो : भैरोचना बुद्ध (नम्बर नाङजे)

२) निलो : अक्षोभ्य बुद्ध (दोर्जे सेम्बा)

३) पहेंलो : रत्न सम्भव बुद्ध (रिङछेन जङदेन)

४) रातो : अमिताभ बुद्ध (नाङवाङ थाये)

५)  हरियो : अमोदसिद्धि बुद्ध (तोन योत ठुप्पी)

गणितीय ज्योतिष विद्याको आधारमा लुङ्तरमा पाइने पाँच रङलाई धातुको रङ मानिन्छ । जसअनुसार :

१) सेतो : फलाम

२) नीलो : पानी

३) पहेंलो : माटो

४) रातो : आगो

५) हरियो : काठ

लुङ्तरमा पाइने पाँच रंगले प्रकृतिका पाँच वस्तुलाई पनि जनाउँदछ । जसअनुसार :

१) निलो : आकाश

२) सेतो : बादल,

३) रातो : आगो,

४) हरियो : पानी,

५) पहेंलो : धर्ती

लुङ्तरको प्रकार :

१) शान्तिको ध्वजा (लुङ्तर) सेतो : कु-लक्षण (बाधा अड्चन ) निर्मुल, शान्ति पार्नको निमित्त लगाईन्छ।

२) बिस्तारको ध्वाजा पहेँलो : आयु सौभाग्य,एश्वर्य,कीर्ति (ख्याती)बिस्तारको निमित्त लगाईन्छ।

३) अधिकारको ध्वजा रातो : सुर (देवता) मृतहङ्श र मनुष्यदि आफ्नो वश (अधीन) मा पार्नको निमित्त लगाईन्छ ।

ताकेको आटेको कार्यादी चिताए अनुसार सिद्ध हुन र लडाइँ - झगडा,दुर्घटना शोक द्वारा मुक्त हुनको निमित्त लुङतर फर्याउछ  । सम्पूर्ण प्राणी जगतमा शान्तिको कामनाको लागि लुङ्तर टाँङ्ने गरिन्छ । लुङ्तरलाई कुनैबेला पनि खुल्चिनु टेक्नु हुँदैन ।

लुङ्तर टाङ्नु अगाडि लुङ्तरलाई धर्मगुरुबाट अभिषेक (रब्ने) गरिन्छ ।

रसुवा, गाउँपालिकाभित्रका सामुदायिक विद्यालयलाई अब्बल बनाउँदै शिक्षामा सबैको पहुँच बढाउन गोसाईकुण्ड गाउँपालिकाले धुन्चे स्थित रसुवा माविलाइ बस प्रदान गरेको छ ।

आवश्यक इन्धन एवम् मर्मतलगायत सवै खर्च गाउँपालिकाले ब्यवस्थापन गर्ने गरी निःशुल्क बस सञ्चालन गर्न रसुवा माविलाइ प्रमुख अतिथि संविधान सभा सदस्य छोवाङतेन्जिङ तामाङ, गाउँपालिका अध्यक्ष कैसाङनुर्पू तामाङले स्कुल बस र साँचो रसुवा माविका प्रधानाध्यापक तेम्पारिसाङ घलेलाइ हस्तान्तरण गरे ।

सामुदायिक विद्यालयको शैक्षिक गुणस्तर सुधार गर्दै विद्यार्थीको आकर्षण बढाउन गाउँपालिका सामुदायिक विद्यालयलाई विद्यालय बस प्रदान गरिएको गाउँपालिका अध्यक्ष कैसाङनूर्पू तामाङले बताए । 

तामाङ समुदायका बालबालिकालाई लक्षित गरी नि:शुल्क बस सेवा संन्चलन गरिएको हो । गाँउपालिकाले २९ लाख ६२ हजार रुपैंयामा खरिद गरी रसुवा माध्यमिक विध्यालयलाई एक कार्यक्रमका बीच हस्तान्तरण गरेको हो ।

नि:शुल्क बस सेवा सञ्चालनमा आएसँगै बिद्यालय सेवा क्षेत्रभित्र रहेका बिपन्न परिवारका छात्रछात्राहरु बस चढेर विद्यालयसम्म पुग्न पाउँदा खुसी भएका छन् । बस सञ्चालनले विद्यालय सम्मको आवागमन सहज तथा छिटो छरितो हुने भएपछि विद्यार्थी र अभिभावकहरू खुशी भएका  छन् ।

गाँउपालिकाले वार्षिक रुपमा लाग्ने इन्धन, मर्मत तथा चालक सहचालक सहितको सम्पूर्ण खर्च गोसाँईकुण्ड गाँउपालिकाले गर्ने गरि बस सञ्चालनमा ल्याईएको गाँउपालिकाले जनाएको छ ।

विद्यालयमा सञ्चालन भएको नि:शुल्क बस सेवाले विद्यालयलाई अब्बल बनाउँदै शैक्षिक गुणस्तर सुधार गर्दै सामुदायिक विद्यालयमा विपन्न वर्गका बालबालिकाको शिक्षामा सहज पहुँचको लागि बस सेवाले टेवा पुग्ने गाउँपालिकाको विश्वास छ । बसले सोले, बोकेझुण्डा , भिमाली, ठाडे गाउँसम्मका विद्यार्थी लाभान्वित हुनेछन् । 

धार्मिक पर्यटकीय क्षेत्र रसुवाकाे गाेसाइकुण्डमा जनैपूर्णिमा मेलामा मात्र यात्रीहरू पुग्ने गर्दथे भने अचेल बिभिन्न समयमा विदेशी तथा स्वदेशी तीर्थयात्रीहरू पुग्ने गर्दछन् । 

 रसुवा, चीनबाट रसुवागढी नाकाहुँदै नेपाल तर्फबाट विद्युतीय कार काठमाडौँ तर्फ भित्रिने क्रम बढेकाे छ । 

रसुवागढी नाकाबाट दैनिक रूपमा कार भित्रिने क्रम रहेपनि  मङ्गलबार एकै दिनमा ३१ वटा राजधानी काठमाडौँ ल्याउने भएको  छ ।  

ठूलो सङ्ख्यामा एउटै लस्करका लागेर आयात भएको चिनियाँ विद्युतीय कार आएको स्थानीयको भनाई छ ।

आमा हुन् जगकी दयामय कला आदर्शकी आदर

आफ्नो सिर्जनमा सुहाइ रहने मातृत्वकी सागर ।

खाई कष्ट डटेर जीवन दिइन् संसार सारा भरिन्

मायाका अनुरागले भुवनमा कल्याण ठूलो गरिन् ।।

 

आमाकै अनुराग प्यार ममता यो सृष्टिको सार हो

आमाकै दशधार भित्र रहनू यो एक आधार हो ।

डा. ओमवीरसिंह बस्न्यातद्वारा सिर्जित 'आमा' खण्डकाव्यको आमाको महिमा/परिचय दर्शाउने यो कविताबाट यो लेख उठान गरिएको छ । डा. बस्न्यातको आमा खण्डकाव्यको यो कविता, कवितामा मात्र सिमित छैन । अत्यन्त आदर्शको शब्द, सबैका जन्मदाता आमाको प्रतीकको रूपमा यो कविता रहन्छ । नेपाली साहित्यकारहरूको सिर्जना मध्येको आमाको परिभाषालाई प्रतिबिम्बित गर्ने हरफहरूका प्रतिनिधि हरफहरू पाइन्छन् उनका कवितामा ।

पृथ्वीका सबै सजीव प्राणी पृथ्वीमा देखापर्नैका लागि पनि आमा चाहिन्छ । आमाको सहायताले नै भरखर जन्मेको एक बालकले जीवन पाउँछ ।

आमा जीवनको पहिलो व्यक्ति, जसले दश महिनासम्म गर्भमा पीडा र खुसीका साथ लिएर हामीलाई जीवन प्रदान गर्नुहुन्छ । त्यसैको फलस्वरूप हामी आमाको त्यही दुःखको स्मरण गर्दै सम्मान प्रकट गर्दछौं । बैशाख कृष्ण अमावश्याका दिन आमाको दुधको भारा तिर्नका लागि विभिन्न परिकारका खानेकुरा र राम्रो लाउन दिएर खुसी बनाउने गर्छौं ।

'आमा त्यो आउँछ र ?  हो बा त्यो आउँछ,  त्यो बिहानीको सूर्यझैं उज्यालो छर्दै आउँछ ।' अर्को प्रतिनिधि कविता साहित्यकार गोपालप्रसाद रिमालको “आमा”  ङ्मयमा आमा र छोराको परिवर्तनशील यो वार्तालाप हो । नेपाली साहित्यकारहरूले आमालाई विभिन्न तरिकाबाट कवितामा उतारेका छन् ।

झिकेर मुटुको टुक्रा आँखाभित्र अटाउँछिन्

भोकभोकै बसी आफू छाती चुस्न खटाउँछिन् ।

-कवि कृष्णप्रसाद भट्टराई

पृथ्वीभन्दा को ठूलो भारी हुन्छ महान

पृथ्वीभन्दा पनि ठूली जननी जान महान ।।

साहित्यकार लक्ष्मीदत्त भट्टले लेख्नुभएको “आमाको स्मृति” बाट लिइएको यी दुई हरफले पनि आमाको महिमा उल्लेख गरेको छ । पृथ्वीभन्दा पनि ठूली आमाको महिमालाई त्यस काव्यमा पनि धेरै चर्चा गरिएको छ ।

माथिका केही प्रतिनिधिमूलक कविताका हरफबाट आज आमाको मुख हेर्ने दिनमा आमाको महिमा सम्झने प्रयास गरें । जन्म दिएर हामीलाई मानिसको आकार बनाइदिने महान् आमालाई सद्भाव र सम्मान दिने न त  कुनै शब्द छन्, न त गर्ने केही व्यवहार नै । जति सम्मान, मान र मर्यादा गरे पनि आमाको ऋण तिर्न सकिन्न । आमा हाम्रा लागि धरती हुन्,  हामी उहाँका सन्तान ।

त्यस्तै साहित्यकार/डा. नवराज लम्सालले आमालाई भन्नुभएको छ -

दुख्दा सबै दुख्ख दु:खेर जान्छ

जाँदा उसैले सब दुख्ख लान्छ ।

यो देश तिम्रै सपना सँगाल्छ

आमा नरोउ अब घाम लाग्छ ।।

                    : तर घाम लाग्ने छाँट देखिएन ।

आमासँग सम्बन्धित केही कविताहरू

 कवयित्री प्रभा भट्टराई

आमा श्रृष्टि फुलाउने हृदयको,स्वर्गीय झंकार हुन् !

रच्ने सिर्जनवाग यो झिलिमिली आमा कलाकार हुन् !!

आमा नै नभए हुँदैन रचना, आमा बिना के छ र ? !

आमाकै प्रिय कोखबाट जगमा, जन्मे स्वयम् ईश्वर !!

आफ्नो जीवन मृत्युको पनि कठै, पर्वाह छोडीकन !

सक्छिन् यत्न गरेर भर्न जननी निर्जीवमा जीवन ।

आफू जोखिममा परेर अरूको उद्दार को गर्छ र ?

आमा कर्मठ स्वार्थहीन जगकै श्रष्टा र संरक्षक ।।

बाँड्छिन् सन्ततिमा बराबर गरी माया र श्रद्दायिनी !

छातीमा छहरा सुधारसभरी सञ्चार गर्छिन् यिनी !!

जस्तै दुष्ट कपूतको पनि यिनी, गर्छिन् भलो उत्तिकै !

चाहे पुत्रकुपुत्र होस् जगतमा, हुन्नन् कुमाता कतै !!

आमा छन् घरमा भनि घर भयो, सम्पन्न औ सुन्दर !

आमा कै मृदुमोहमा रहरिलो , स्वर्गीय कहाँ छ र ?

आमाको महिमा नभै त कविले रोएर भन्दैनथे

आमा बालककी नमार भगवान् संसार तर्ने भए ।।

आमा हुन् ममतामयी सहृदयी, वात्सल्यकी निर्झरी !

लाखौं यत्न गरुन् तथापी अरु केई, लाग्दैन आमा सरि !!

हुन्छन् शब्द अनेक जगतमा, प्यारा र राम्रा तर !

यौटै शब्द छ शब्दकोश भरिकै, आमा आहा सुन्दर ..!!

 कवि जीवनहरि शर्मा 

आमा हुन् पृथिवी धरा र जननी यो विश्वकी शारदा

प्राणी सन्तति हुन् सबै जगतका वात्सल्य मौलाउँदा

आमा हुन् धरती र गाउँ घरकी बस्ती  अध्यारो हुँदा

न्यानो हुन्छ असाध्य मातृ ममता बाबू भनी भन्दिँदा।।

आमा काख समान हो धरणीमा पल्टेर गिज्याउँदा

जिब्रो  स्वाद  चपाउने  वदनका ती दन्त  देखाउँदा

आमा हुन्न भने रहन्छ र कहाँ यो सृष्टिको  काइदा

खुट्टा टेक्नु स्वयम् नटेक सबका भन्ने सुझावै दिँदा।।

आमाको स्वर भावना हृदयको बोली र भाषा कला

आमाका करले  सिकाउछ सधैँ  सत्कर्मका  पाइला

आँखा ज्योति समान हुन् सुपथमा यो विश्वमा आउँदा

के बज्लान् मन मन्दिरै र घरमा कारुण्य सिद्ध्याउँदा।।

आमाका न विकल्प छन् जगतमा त्यो सत्य तेर्स्याउँदा

प्यारो हुन्छ  असाध्य मातृ  ममता सामिप्य  मै आउँदा

आमाको   अनुवादका  पृय  कथा  लेखेर  यो  गाउँदा

सुन्नेमा अझ भक्ति भक्त महिमा सङ्गीत रन्काउँदा।।

आमाका पृय बात अर्ति उपमा हुन् सत्य पत्याउँदा

इच्छा मात्र थिएन सन्तति  सुधा देखेर अर्थ्याउँदा

आमा  धीर भएर   दुःख पिरमा  सामर्थ्य  देखाउँदा

आफ्नो सन्तति नीद भित्र छ भने सम्झेर ब्यूझाउँदा।।

आमाको व्यवहार काम शिरमा राखेर  हिँड्ने  सदा

आशीर्वाद लिएर हिँड्दछ भने त्यो चन्द्रमा उक्लँदा

सारै सङ्कट  भो भने  मनुजले  ऐया भनी सम्झँदा

प्यारो काख समात डाक घरमा आमा सबैका छँदा।।

युगकवि : सिद्दिचरण  श्रेष्ठ

आमा ! तिमी जन्म दिने मलाई

आमा ! तिमी प्राण दिने मलाई

आमा ! तिमी बोट, म फूल त्यस्को

हो दान तिम्रै जति जे छ मेरो ।

आमा छ तिम्रो महिमा अपार

सिद्धिन्न गाए पनि बारबार

हर्दम बहाईकन प्रेमधारा

दिन्छ्यौ मलाई कतिको सहारा ।

असङ्ख्य तिम्रो गुणको निमित्त

केही कुरा छैन दिने मबाट

संसार यो जति सजाउने छु

सपूत तिम्रो कहलाउनेछु ।

बिग्रिरहेको म बनाई दिन्छु

सारा रुनेलाई हँसाइ दिन्छु

ज्ञानी भई नाम कमाई उच्च

बन्नेछु तिम्रो म सुयोग्य पुत्र ।

कवि- कृष्णप्रसाद भट्टराई

धर्तीमै छ सबै चिज खोजे मिल्छ घरीघरी

तर जन्मदिने "आमा" पाइँदैन कसैगरी ।

झिकेर मुटुको टुक्रा आँखाभित्र अटाउँछिन्

भोकभोकै बसी आफू छाती चुस्न खटाउँछिन् ।

जिन्दगी बन्छ आमाले खाएको गाँसगाँसमा

सिर्जनामूल हुन् आमा स्रष्टाको इतिहासमा ।

कोखबाट निकालेर यो धर्ती टेक्न लाउँछिन्

तातेताते भनी मीठो तोते बोली सिकाउँछिन् ।

राखेर काखमा नानी कहिले गीत गाउँछिन्

बालो सुतोस् भनी आमा हातले थुम्थुम्याउँछिन् ।

नानी उठ्छ भनी राति अल्पअल्प निदाउँने

नानी रुन्छ भनी चाँडै अन्तबाट बिदा हुने ।

नानीकै साथमा खेल्छिन् काखकाखै नचाउँछिन्

आमाले नै विधाताको सृष्टिलाई बचाउँछिन् ।

‘को खा को खा’ भनी खाना नानीलाई खुवाउँछिन्

बगाई दूधको धारा शिशुलाई नुहाउँछिन् ।

मातृवात्सल्य रित्तिन्न जस्तै दुःख भए पनि

बचरा गुँड छोडेर टाढाटाढा गए पनि ।

आमाको रूप बिग्रन्छ सन्तान जन्मिएपछि

सन्तान पर भै जान्छन् डोलीमा अन्मिएपछि ।

तैपनि हुन्छ यो सारा आमाका निम्ति गौरव

आमा निःस्वार्थ देवी हुन् कसरी नभनूँ अब !

जिन्दगानी रहेसम्म आँखाले देख्न पाउलान्

आफ्नो शक्ति भए मान्छे सेवामा जुट्न आउलान् ।

धर्तीमै छ सबै चीज खोजे मिल्छ घरीघरी

तर जन्म दिने आमा पाइँदैन कसै गरी !!!!!

यो पनि पढ्नुहोस् 

थप कविताहरू पनि थपिदै जानेछन् । कृपया तपाई यो पानामा आईराख्नुस् ।