स्थानीय ओझेलमा परेका स्थानहरूलाई महत्वका साथ प्रचार प्रसार गरी पर्यटन प्रर्वद्धन गर्न आवश्यक योजना बनाउन आवश्यक रहेको छ । जनै पूर्णिमाका दिन मेला लाग्ने याे ठाउँमा आफ्ना परम्परागत भेषभुषा पहिरिएर बाटा भरी मनोरञ्जन गदै तामाङ सेलो गाउँदै सहभागी हुन्छन् ।  समुन्दी सतहदेखि ४ हजार २ सय तीस मीटर उचाइमा रहेको कुण्डमा केही  वर्ष पहिले स्थानीय मानबहादुर बिकले झाँक्री ढ्याङ्ग्रो बजाउँदै त्यहाँ पुगेपछि पानी सुक्ने र झाँक्रीले तान्त्रिक बिधिले पानी निकाल्ने गरेको स्थानीयवासी बताउँछन् ।

कुण्ड नजिकै रहेको मन्दिरको खोपिल्टोमा झाँक्रीले तान्त्रिक बिधिबाट नाङ्गै ढ्याङ्ग्रो बजाएर पानी निकाल्ने परम्परा रहेको छ । यस पल्ट पानी सुकाउने र निकाल्नको लागि गत्लाङ र स्याफु गाविसको झाँक्रीहरू बीचमा प्रतिस्प्रर्धा भयो थियो । सुरूमा कुण्डमा झाँक्रीहरू पुगेपछि मानिस पुगेको हल्लाले कुण्ड नजिकको रहेको मन्दिरको खोपिल्टोमा रहेको पानी सुक्ने र त्यस स्थानमा झाँक्री गएर ड्याग्रो बजाएर आफ्नो तान्त्रिक शक्तिले पानी निकाली अनौठोँ कला प्रर्दशन गर्ने गर्छन् । 

१ सय ८ वटा कुण्ड रहेको रसुवामा प्रचार प्रसार र सम्बद्र्धनको अभावमा आझेलमा परेका छन् । यस्ता सम्पादाहरूको समयमै उचित  संरक्षण र सम्र्बद्धन गरी प्रचार गर्न सके जिल्लामा आन्तरीक तथा बाह्य पर्यटकहरूको आगमनमा बृद्धि हुनेमा गत्लाङका युवा विकास लामा बताउँछन् ।  

जागेश्वर कुण्ड गोसाँईकुण्ड र पार्वती कुण्ड आपसमा सम्बन्धित छन् । पहिले खुज्याप र नुर्पुबोम्बोले पानी निकालेको आफुले देखेको र पहिले गोठालाले कुण्ड पत्ता लगाएपछि पुस्तौदेखि यहाँ मेला लाग्ने गरेको झाँक्री मानबहादुर बिकले बताए । 

 गत्लाङका झाँक्रीले थोरै भएपनि पानी निकालेको र आफुले पुजाआजा गरी प्रयास गर्दा अनौठो आवाज दिएकोले त्यहाँ दैवी शक्ति रहेको विश्वास लागेको  स्याफ्रुका झाँक्री युवा कामीढिण्डुप तामाङले बताए ।  

गत्लाङ गाउँबाट दुईदिनमा पुग्न सकिने कुण्डमा यसवर्ष उत्तरी क्षेत्रका गत्लाङ, गोल्जुङ, चिलिमे, थुमनबाट तथा जिल्लाभरीबाट यात्रीहरू आउछन् । गत्लाङको पार्वतीकुण्ड हुँदै विभिन्न किसिमका रमणीय प्राकृतिक दृष्यहरू अवलोकन गर्न सकिने भएकोले यहाँको पर्यटकीय सम्भावनालाई ध्यान दिएर यसवर्ष जागेश्वर कुण्ड मिनी मेला मेलाको आयोजना गरिएको गत्लाङका गाविसका सहायक छेवाङ तामाङ बताउँछन् । 

गत्लाङबाट पार्वतीकुण्ड, गोठेन, माङचेत, नाग कुण्डहुँदै युब्री खर्क पुगिन्छ । यहाँबाट लाङटाङ हिमालको रमणीय दृष्य देख्न सकिन्छ । यहाँबाट खुर्पुभन्ज्याङ हुँदै याग्रा खर्क पुगिन्छ यहाँबाट पाल्दोर पिक, गणेश हिमाल, गोसाँईकुण्ड गत्लाङ गाउँको रमणीय दृष्यहरू देख्न सकिन्छ । 

जागेश्वर कुण्डबाट ककनी, त्रिशुली, गणेश हिमाल लाङटाङ हिमाल देखिन्छ । यस्ता पर्यटकीय सम्पदाको संरक्षण गर्न युवाहरू जुटेर लागेका छन् पर्यटन प्रवद्धर्नमा टेवा पु¥याउन सवै सरोकारवालाहरूलाई अग्रह गरिएको गत्लाङका फुर्पुसिङ्गी तामाङले बताए ।  

‘उनीहरूलाई राम्रो खानपान र पर्यटकलाई नकरात्मक असर पर्ने काम गर्नु भएन पर्यटन व्यावसाय फस्टाउछ उनले भने । ’ बेत्रावतीबाट ठुलोगाउँ, डाडाँगाउँ, हाकु, गे्र गाउँबाट गत्लाङ हुँदै जागेश्वर कुण्ड भएर चिलिमेको तातोपानी पुग्ने पुरानो पर्यटकीय पदमार्गमा अहिले पनि विदेशि पर्यटक आउने गरेको र प्रचार तथा भौतिक विकास गरेर पर्यटक आगमनमा बृद्धि गर्नु पर्ने स्थानीय युवा विकास लामा बताउँछन् । 

यहाँबाट साङजेन खर्कहुँदै तातोपानीबाट नागथली पुग्न सकिन्छ । बीच बीचमा बिभिन्न भ्युप्वाईटहरू बन्ने सम्भावनाका ठाउँहरू छन् । 

धार्मिक तथा पर्यटकीय महत्वको पवित्र तीर्थस्थल जागेश्वर कुण्डमा दर्शन गर्नाले पापबाट मुक्ति पाई पुण्य कमाउने आशामा यहाँ भक्तजनहरू कठिनाइपूर्ण यात्रा गरेर भएपनि जागेश्वर कुण्ड पुग्छदन् । कुण्डमा गएर एक माग गरेमा पुरा हुने विश्वास रहेको छ ।

बाटोघाटोको निर्माण हुन सकेमा मात्र पर्यटक आगमनमा बृद्धि हुने देखिन्छ यस ठाउँले गोसाँईकुण्ड र लाङटाङको जत्तिकै पर्यटक आर्कशित गर्न सक्छ स्थानीय जीवन लामाले भने । 

कुण्डको संरक्षणमा सम्बन्धित क्षेत्रले चासो दिएका यहाँका जनताको आय आर्जनमा टेवा पुग्ने निकै सम्भावना छ । बाटो निर्माण गरी ठाउँ ठाउँमा विश्राम स्थल , चिया पसल , निर्माण गर्न सकेमा जिल्ला मात्र होईन देश विदेशका पर्यटक यहाँ पदयात्रा गर्न आउने भएकाले उचित विकासका लागि पहल गर्न आवश्यक रहेकाे बताउँछन् । 

चन्द्र पात्रो अनुसार प्रत्येक वर्ष असोज महिनाको शुक्ल त्रयोदशीदेखि असोक कृष्ण प्रतिपदा तिथिसम्म चार दिन ङ्युङ्ने अर्थात् ब्रत बसी पूजाआजा गरिन्छ । हरेक दिन हिँड्दा वा दिनचर्यामा केही कीरा आदि मरेको हुनसक्ने र त्यसको पापमोचनका निमित्त यो पूजा गरिन्छ ।

फुलुङ अर्थात् सिङ्गोम्बाको परिचय

रसुवा जिल्ला गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका, वडा नं ५, ३२५० मीटर उचाईमा रहेको फुलुङ अर्थात् सिङ्गोम्बा प्राचीन गोम्बा हो । चन्दनको काठबाट निर्मित हुनाले यसलाई स्थानीय भाषामा सिङ (काठ) को गोम्बा वा सिङ्गोम्बा भनिएको हो । प्राचीन कालमा यहाँ चन्दनको जंगल रहेको थियो, आगलागी भएर मासिएको भन्ने भनाई रहेको छ ।

प्राचीन कालमा बनेको गुम्बालाई ६/७ दशकअघि मुस्ताङको थाकखोलाबाट आएका लामा दोर्जे हिराचनले यस गोम्बाका लामा मेमेसँग मिलेर पुनर्निर्माण गरेको उल्लेख छ ।

चन्द्र पात्रो अनुसार प्रत्येक वर्ष असोज महिनाको शुक्ल त्रयोदशीदेखि असोक कृष्ण प्रतिपदा तिथिसम्म चार दिन ङ्युङ्ने अर्थात् ब्रत बसी पूजाआजा गरिन्छ । हरेक दिन हिँड्दा वा दिनचर्यामा केही कीरा आदि मरेको हुनसक्ने र त्यसको पापमोचनका निमित्त यो पूजा गरिन्छ ।

फुलुङ अर्थात् सिङ्गोम्बा वरपरका आकर्षणहरू

-         धार्मिक, ऐतिहाँसिक, पर्यटकीय, सांस्कृतिक तथा जैविक विविधताको महत्वले परिपूर्ण

-         लोपोन्मुख रेडपाण्डा अवलोकन

-         लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्ज क्षेत्र (वनस्पति, वन्यजन्तु र चराचुरूङ्गी अवलोकन) लालीगुँरास, धुपी, गोब्रे सल्लो आदि ।

-         लोपोन्मुख जडिबुटीहरूको भण्डार ।

-         हिमाल, झरना, बहुसंख्यक तालतलैयाको हब ।

-         प्राय: सबै किसिमका लालीगुँरास र अन्य सुगन्धित फूलहरूको अवलोकन ।

-         नेपालको तेस्रो पर्यटकीय मार्गमा पर्ने (लाङटाङदेखि गोसाइँकुण्ड- हेलम्बु पदयात्रा)

-         सुविधा सम्पन्न आवास तथा होटल, लजहरूको सुविधा

-         माने, छुर्तेन, गुम्बा र मन्दिरहरूको अवलोकन

 फुलुङ अर्थात् सिङ्गोम्बा कसरी पुग्ने ?

१)        रसुवा जिल्लाको सदरमुकाम धुञ्चेबाट मिनीगोसाइँकुण्ड (घट्टेखोला), देउराली, धिम्सा हुँदै

२)         रसुवा जिल्लाको कालिकास्थानबाट लोकिल, जुरेढुङ्गा-श्यार्मा हुँदै वा बिजिली जोङ्ग, सिम्बन्दी, श्यार्माबाट नौकुण्ड- गोसाइँकुण्ड-लौरीबिना हुँदै

३)         नुवाकोट जिल्लाको विदुरबाट चोकदे, लच्याङ, सरमथली, यार्सा, सिम्बन्दी, श्यार्माबाट नौकुण्ड हुँदै वा यार्साबाट राउचुली, नौकुण्ड- गोसाइँकुण्ड-लौरीबिना हुँदै

४)         नुवाकोटको शिखरबेंशी (दुप्चेश्वर) बाट सागरकुण्ड, नौकुण्ड हुँदै वा शिखरबेंशी, उर्लेनी, राउचुली, नौकुण्ड - गोसाइँकुण्ड-लौरीबिना हुँदै

५)         काठमाण्डौको बुढानीलकण्ठबाट शिबपुरी, दुप्चेश्वर, राउचुली, नौकुण्ड - गोसाइँकुण्ड-लौरीबिना हुँदै

६)         काठमाण्डौंको सुन्दरीजलबाट चिसापानी, पाटीभञ्ज्याङ वा तालामराङ, कुटुमसाङ, मागिनगोठ ठाडेपाटी, घोप्टे, फेदिबाट सूर्यकुण्ड - गोसाइँकुण्ड-लौरीबिना हुँदै

७)         सिन्धुपाल्चोकको मेलाम्ची पुलबजारबाट तार्केघ्याङ, मेलाम्चीगाउँ, ठाडेपाटी, घोप्टे, फेदिबाट सूर्यकुण्ड - गोसाइँकुण्ड-लौरीबिना हुँदै

फुलुङ अर्थात् सिङ्गोम्बा वरपसम्बन्धित सामग्रीहरू

गोसाइँकुण्ड अर्थात् छोकरभन्दा ठीक मुनी र सरस्वती कुण्ड वा वाङ्लत्तीभन्दा माथि रहेको कुण्डलाई भैरवकुण्ड भनिन्छ । स्थानीयहरू यसलाई छोना अर्थात् कालोकुण्ड भनेर चिन्दछन् ।

छोना अर्थात् भैरवकुण्डको परिचय 

गोसाइँकुण्ड अर्थात् छोकरभन्दा ठीक मुनी र सरस्वती कुण्ड वा वाङ्लत्तीभन्दा माथि रहेको कुण्डलाई भैरवकुण्ड भनिन्छ । स्थानीयहरू यसलाई छोना अर्थात् कालोकुण्ड भनेर चिन्दछन् । यस कुण्ड प्रति सकारात्मक धारणा नरहेको पाईन्छ । ब्रम्हाको शीर छेदन गरेको पापले गुप्ताङ्ग रोगले कुरुप भएका भगवान् शिवजीले गोसाइँकुण्डभन्दा मुनी कुण्ड सिर्जना गरी बिराजमान रहनुभएको भन्ने हिन्दु धार्मिक कथन छ । सत्ययुगमा देवता र दानव मिली गरेको समुद्र मथनबाट निस्केको हलाहल नामक कालकुट विष सेवनबाट डाहा भएका शिबजीको पसिना छुटी सोही पसिना जमेर कुण्ड निर्माण भएको भन्ने भनाई रहेको छ । विषयुक्त पसिनाबाट निर्मित कुण्ड भएको हुनाले यहाँ विषालु नागहरू रहेका छन् भनेर विश्वास गरिन्छ । कालो देख्दैमा डरलाग्दो भएको र केही किंबदन्ती अनुसार यस कुण्डमा तीर्थालुहरू स्नान गर्न जाँदैनन् । अझ भन्नै पर्दा गोसाइँकुण्डबाट फर्कँदा यस कुण्डलाई हेर्न हुँदेन पनि भनिन्छ ।

बौद्द धर्मानुसार यो कुण्ड भगवान् शिबजी (महादेउ) का दाजु छोनाले निर्माण गरेका हुन् भनिएको छ । जुन् कथन धार्मिक आस्थाको धरोहर : गोसाइँकुण्ड लेखमा उल्लेख गरिएको छ ।

नेपालका गोले थरका मानिसहरू प्राय ‍:  यस कुण्डमा जाँदैनन् । किंबदन्ती अनुसार गोले थरका एक झाँक्री कुण्डका भैरव वा नाग सँग लडाई गर्ने उद्देश्यले सँगै रहेकी पत्नीलाई म कुण्डबाट ननिस्किएसम्म तिमीले ढ्याङ्ग्रो बजाउनु, म नागसँग जुधेर बाहिर लिई आउँछु, बाहिर आएपछि तिमीले अक्षता छर्कनु तर ढ्याङ्ग्रो बजाउन नछोड्नु भनी कुण्डमा पसे । तन्त्रमन्त्रसहित केहीबेरको लडाई पश्चात् नागसँग बेरिएर बाहिर निस्कँदा श्रीमती डराएर ढ्याङ्ग्रो बजाउन छोडी, अक्षताले पनि नहिर्काई भागेको हुनाले नागले लडाई जितेर उनलाई नागले मारेको भन्ने जनविश्वास रही आएको छ । सोही कारण हालसम्म पनि गोले थरका मानिसहरू भैरबकुण्ड-गोसाइँकुण्ड समेत् प्राय: जाँदैनन् । 

आकर्षण तथा महत्व

-         धार्मिक, ऐतिहाँसिक, पर्यटकीय, सांस्कृतिक तथा जैविक विविधताको महत्वले परिपूर्ण

-         विश्व सम्पदा सूचि (रामसार) मा सूचिकृत

-         वीर अमरसिंह थापाको गुफा

-         लोपोन्मुख रेडपाण्डा अवलोकन

-         लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्ज क्षेत्र (वनस्पति, वन्यजन्तु र चराचुरूङ्गी अवलोकन) लालीगुँरास, धुपी, गोब्रे सल्लो आदि ।

-         लोपोन्मुख जडिबुटीहरूको भण्डार ।

-         हिमाल, झरना, बहुसंख्यक तालतलैयाको हब ।

-         प्राय: सबै किसिमका लालीगुँरास र अन्य सुगन्धित फूलहरूको अवलोकन ।

-         नेपालको तेस्रो पर्यटकीय मार्गमा पर्ने (लाङटाङदेखि हेलम्बु पदयात्रा)

-         सुविधा सम्पन्न आवास तथा होटल, लजहरूको सुविधा

-         माने, छुर्तेन, गुम्बा र मन्दिरहरूको अवलोकन 

कसरी पुग्ने भैरवकुण्ड ?

१)        रसुवा जिल्लाको सदरमुकाम धुञ्चेबाट मिनीगोसाइँकुण्ड (घट्टेखोला), देउराली, धिम्साबाट चन्दनबारी वा (लाङटाङ पुग्न पनि सकिन्छ) स्याफ्रुबेंशी-ठूलोस्याफ्रु, फोप्राङ, चन्दनबारी (सिङ्गोम्बा), चोलाङपाटी, लौरीबिना हुँदै

२)        रसुवा जिल्लाको कालिकास्थानबाट लोकिल, जुरेढुङ्गा-श्यार्मा हुँदै वा बिजिली जोङ्ग, सिम्बन्दी, श्यार्माबाट नौकुण्ड हुँदै

३)        नुवाकोट जिल्लाको विदुरबाट चोकदे, लच्याङ, सरमथली, यार्सा, सिम्बन्दी, श्यार्माबाट नौकुण्ड हुँदै वा यार्साबाट राउचुली, नौकुण्ड हुँदै

४)        नुवाकोटको शिखरबेंशी (दुप्चेश्वर) बाट सागरकुण्ड, नौकुण्ड हुँदै वा शिखरबेंशी, उर्लेनी, राउचुली, नौकुण्ड हुँदै

५)        काठमाण्डौको बुढानीलकण्ठबाट शिबपुरी, दुप्चेश्वर, राउचुली, नौकुण्ड हुँदै

६)        काठमाण्डौंको सुन्दरीजलबाट चिसापानी, पाटीभञ्ज्याङ वा तालामराङ, कुटुमसाङ, मागिनगोठ ठाडेपाटी, घोप्टे, फेदिबाट सूर्यकुण्ड हुँदै

७)        सिन्धुपाल्चोकको मेलाम्ची पुलबजारबाट तार्केघ्याङ, मेलाम्चीगाउँ, ठाडेपाटी, घोप्टे, फेदिबाट सूर्यकुण्ड हुँदै

भैरवकुण्डसँग सम्बन्धित केही कविताहरू 

रसुवा, राष्ट्रिय हात्तीपाइले रोग निवारण अभियान अन्तर्गत  रसुवाको नौकुण्ड गाउँपालिकामा अभियान कै रूपमा हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि खुवाउने भएको छ । 

नौकुण्ड गाउँपालिकामा वैशाख १६ गतेदेखि एकसाता हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि  खुवाउन लागिएको स्वास्थ्य शाखा प्रमुख अणप्रसाद पौडेलले बताए । दुई वर्ष उमेर नपुगेका बालबालिकाहरुको गर्भवती र ७ दिनसम्मका सुत्केरी, छारे रोगको समस्या भएका व्यक्तिहरू र सिकिस्त बिरामीहरूले यो औषधी सेवन गर्नुहुँदैन।

यो एक पटक लागेपछि जीवनभर निको हुँदैन । मानिसको शरीरमा हात्तीपाइले रोगको परजीबी प्रवेश गर्नासाथ यो रोग देखापर्दैन । यो परजीबी छ वर्षसम्म मानिसको शरीरमा सुसुप्त अवस्थामा रहन्छन् । यो परजीबी शरीरमा रहे हात्तीपाइलेको औषधि सेवन गरेपछि कसै कसैलाई ज्वरो आउने, वाकवाकी लाग्ने, वान्ता हुने, जस्ता सामान्य असर देखापर्नसक्छन् । फाइलेरिया परजीवीले लाखौंको संख्यामा उत्पादन गर्ने सूक्ष्म फाइलेरिया रगतमा पुगिरहेका हुन्छन । 

हात्तीपाइले रोग एक प्रकारको मसिनो धागो आकारको जुका जस्तै परजिवीले गराउँदछ र यो रोग संक्रमित लामखुट्टेको टोकाइबाट मानिसमा सर्ने गर्दछ। मानिसको शरीरमा यो परजिवी प्रवेश गरेको केही वर्षपछि मात्र यस रोगका कारण हुने दीर्घकालीन असर देखिन्छन्। 

हात्तीपाइले रोगबाट वच्न तथा प्रारम्भिक अवस्थामा नै पूर्ण रुपमा निको हुनुको लागि यो रोगको जोखिम भएको सम्पूर्ण जिल्लाहरुमा राष्ट्रिय राष्ट्रिय आम औषधि सेवन कार्यक्रम सञ्चालन हुँदै आएको छ।

आम औषधि सेवन कार्यक्रम सञ्चालन हुने ७ जिल्लाहरुमा बसोबास गर्ने औषधि सेवन गर्न योग्य सबै व्यक्तिले यो औषधि सेवन गर्नुपर्छ। 

हात्तीपाइले रोग निवारण कार्यक्रमको लागि इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाले तय गरेको कार्यक्रम अनुरूप स्थानीय तहमा छलफल गरी स्वास्थ्य संस्थाहरूले टोल टाेलमा सराेकारवालासँग छलफल, मिटिङ तथा प्रचार प्रसार गरेर तयारी गरी कार्य तालिका समेत तयार भएको पौडेलले बताए । 

हात्तीपाइले रोगविरुद्धको आम औषधि सेवन अभियान गतर्षबाट सुरू भएको हो । टोल टोलमा पुगेर हात्तीपाइले रोग विरुद्धको औषधि  सवै नागरिकलाइ नछुटाउन सेवन गर्न  स्वास्थ्य संस्थाहरूले अनुरोध गरेका छन् । 

हात्तीपाइले रोगविरुद्धको आम औषधि सेवन अभियान गाउँपालिका स्तरिय बहुनिकाय योजना तर्जुमा गोष्ठीमा सहभागी गाउँपालिका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत नविन गिरी, उपाध्यक्ष चन्द्र तामाङ, याेजना अधिकृत पुर्ण बुलुन, वडाअध्यक्ष तथा जनप्रतिनिधिहरू, सवै स्वास्थ्य संस्थाका प्रमुख तथा स्वास्थ्यकर्मीहरू, विद्यालयका प्रधानाध्यापकहरू, पत्रकार तथा सरोकारवालाहरूले पालिका तथा जिल्ला बाहिर रहेका नागरिकलाई पनि योजना बनाएर औषधि सेवन अभियानमा नछुटाउन सुझाव दिएका थिए । 

रसुवा, नेकपा एमाले रसुवाको ९ औं जिल्ला अधिबेशनको चटारो लागेको छ । अधिबेशनको नेतृत्व लिन  नेताहररू अहिले भेटघाट, छलफल र सम्पर्क बढाउन थालेका छन् । 

नेतृत्वका लागि अध्यक्ष कन्याल लामा, उपाध्यक्ष डिल्ली सुवेदी, सचिव जनार्दन ढकाल, तेम्बेल लामा र पेम्बा तामाङको निकै चर्चा छ । वैशाख २२ र २३ गते सदरमुकाम धुन्चेमा पुर्व प्रधानमन्त्री तथा पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले उद्घाटन गर्ने अधिबेशनकाे तयारीका भइरहेकाे छ । 

जिल्लाकाे पाँच गाउँपालिका, २७ वटा वडा कमिटी र वर्गीय संगठनहरूबाट प्रतिनिधि छनोट तथा प्रचारको काम अघि बढेको जिल्ला उपाध्यक्ष तथा अधिबेशन प्रचार प्रसार कमिटीका संयोजक डिल्ली सुवेदीले बताए । 

अधिबेशनका लागि भूगोलबाट १० सदस्य बरावर १ जना प्रतिनिधी जिल्ला अधिबेशनका लागि मापदण्ड बनाएको छ । एमालेकाे प्रथम रसुवा जिल्ला जिल्ला अबिधेसन २०५५ बैशाख २६ र  २७ गते प्रमुख अतिथि सुरेन्द्र पाण्डे रहेका थिए । ०५८ जेठमा दोस्रो जिल्ला अबिधेशन भएकाे थियाे ।  

२०६१ साल मंसिर १९ गते तेस्रो जिल्ला अबिधेशन भयो भने ०६५ सालमा पाँचौ अबिधेशन भयो । छैठौं जिल्ला अबिधेशन २०६६ फागुन १५ र १६ गते भयो । त्यस्तै गरी सातौ अधिबेशन ०७२ साल पुस १ देखि ३ गतेसम्म भएको थियो भने ०७८ पुस २३ र २४ गते आठौं अधिबेशन सम्पन्न संयोजक सुवेदीले पत्रकारहररूलाइ जानकरी दिए ।

डुक्पा छेच्युमा सहभागी क्याञ्नेगोम्बाका स्थानीयहरू - केही वर्ष अघि

लाङटाङ गाउँको एक सांस्कृतिक पर्व हो डुक्पा छेच्यु । फागुनदेखि सुरू भएर छैठौं महिना वा साउनको दशौं तिथिका दिन मुख्य गरी डुक्पा छेच्यु मनाईन्छ । सामुहिक रूपमा गुम्बा वा परिसरमा पूजा आजा र नाँचगानसहित डुक्पा छेच्यु मनाईन्छ ।

बौद्द धर्मका ग्रन्थहरू पाठ गर्दै गाउँमा बिमार, रोग ब्याधी हराओस् भन्ने कामनासहित पूजापाठ र आराधना गरिन्छ । डुक्पा छेच्यु मनाउनुको मुख्य उद्देश्य भगवान बुद्दको शिक्षा, अर्ती र उपदेश बाँड्नु हो । सृष्टिका हरेक जीवजन्तुलाई बचाउनु र हिंसाको बाटोलाई सदाका लागि त्याग्न लामा गुरूहरूले आव्हान गर्दछन् ।

लाङटाङ गाउँमा डुक्पा छेच्युसहित् ग्याल्बो ल्होसार, ल्हाबाप द्वीक्षेन, बुद्द जयन्ति ( ठुङ्कर द्वीक्षेन), सार्का दावा ङ्युङ्ने, कार्तिक ङ्युङ्ने जस्ता परम्परागत धार्मिक संस्कृतिहरू मनाईन्छ । 

स्रोत :  जैबिक विविधता संरक्षण : पर्यटन विकासमा धर्म संस्कृतिको महत्व – फूर्पा तामाङ  

वाङ्लत्ती अर्थात् सरस्वती कुण्डको परिचय

गोसाइँकुण्ड-भैरवकुण्डबाट भैरव झर्ना भई झरेको पानी जमेर बनेको कुण्ड नै सरस्वती कुण्ड हो । यसको स्थानीय नाम 'वाङ्लत्ती' हो । लौरीबिनाबाट दक्षिणतिरको खोचमा रहेको यस कुण्डलाई स्थानीयहरू 'ह्‌युम ससबारी' भनेर पनि पूजा गर्दछन् । ससबारी देवीलाई वर्षेनी एउटा कुखुराको बलीसहित् पूजा गर्नुपर्दछ, पूजा गर्नका लागि भने कुण्ड नै पुग्नुपर्छ भन्ने छैन । घरमै तोर्मोको ससबारी बनाएर पूजा गर्ने स्थानीयको चलन छ भने अन्य तीर्थालुहरू इच्छुकहरू कुण्डमा नै पुगेर पूजा गर्ने गर्दछन् ।

धार्मिक कथन अनुसार गोसाइँकुण्ड स्नान गर्न आएकी विद्याकी देवी सरस्वती माता यहाँको सौन्दर्यप्रति मोहित भएर यही कुण्ड सिर्जना गरी बिराजमान भएको उल्लेख छ । 

वाङ्लत्ती अर्थात् सरस्वती कुण्ड वरपरको आकर्षण

•  रमणीय दृश्यहरू
• लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्ज क्षेत्रका मनोरम छटाहरू
• वन्यजन्तु र वनस्पतिहरू
• लोपोन्मुख वन्यजन्तु र वनस्पतिहरू
• भौगोलिक तथा वानस्पतिक विविधता
• अन्य तालहरू र झरनाहरू

वाङ्लत्ती अर्थात् सरस्वती कुण्ड कसरी पुग्ने ?

यस कुण्डलाई प्राय तीर्थालुहरूले टाढैबाट दर्शन गर्ने गर्दछन् । विकसोन्मुख पर्यटन मार्ग कालिकास्थान- जुरेढुङ्गा- परालथला मार्गबाट जाँदा यस कुण्डमा सहजै पुग्न सकिन्छ । अर्थात् गोसाइँकुण्ड यात्राबाट फर्कँदा यो कुण्डहुँदै फर्कन पनि सकिन्छ । यस कुण्डबाट नौकुण्ड क्षेत्रमा पुग्न सकिन्छ ।

वाङ्लत्ती अर्थात् सरस्वती कुण्डसँग सम्बन्धित अन्य सामग्रीहरू

1

गोसाइँकुण्डबाट करीब ८/९ घण्टा पैदलयात्राको दूरीमा रहेको यस कुण्डमा प्राय तीर्थालुहरू पुग्ने गरेका छैनन् । आवास तथा खानाको अभाव हुने हुनाले पनि यस कुण्डमा तीर्थालुहरूको आवागमन नभएको हो ।

गणेश कुण्डको परिचय

रसुवा जिल्ला, गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका, वडा नं ६ मा पर्ने गणेशकुण्डको बारेमा प्राय मानिसहरूलाई थाहा भएको छैन ।  गोसाइँकुण्डदेखि उत्तर-पश्चिममा अवस्थित गणेश कुण्डको निकास  कुण्ड परिसरबाट झरेको नदेखिए पनि केही तलबाट भने  लाङटाङ, पदमार्गको लामाहोटल (चामडोल) को पारीपट्टि लाङटाङ खोलामा निकास झरेको छ ।

गोसाइँकुण्डबाट करीब ८/९ घण्टा पैदलयात्राको दूरीमा रहेको यस कुण्डमा प्राय तीर्थालुहरू पुग्ने गरेका छैनन् । आवास तथा खानाको अभाव हुने हुनाले पनि यस कुण्डमा तीर्थालुहरूको आवागमन नभएको हो ।  

सत्ययुगमा देवता र दानव मिली समुन्द्र मथनबाट निस्केको हलाहल नामक कालकुट विष पृथ्वीको रक्षार्थ भगवान शिवले निल्नुभयो, तत्‌पश्चात् डाहा भई शान्त हुन निलाद्री पर्वतमा रहेको यस स्थानमा आएर गोसाइँकुण्डलगायतका कुण्ड उत्पत्ति गर्नुभएको धार्मिक कथन रहेको छ ।

सोही समयमा यस गणेश कुण्डको उत्पत्ति भएको विश्वास रहेको छ  । गणेश महादेवको पुत्र भए अनुसार गणेशकुण्ड पनि महादेव कुण्ड वा गोसाइँकुण्डको पुत्रको प्रतिकको रूपमा मानिन्छ ।  

गणेश कुण्ड वरपरका महत्व र आकर्षण

 रमणीय हिमश्रृङ्खला,

विभिन्न अन्य तालहरू,

खहरेको रमणीय दृश्य,

सूर्योदय तथा सूर्यास्तका दृश्य,

कसरी पुग्ने गणेशकुण्ड ?

रसुवा जिल्लामा अवस्थित गोसाइँकुण्डबाट उत्तर-पश्चिमतर्फ रहेको भ्यु प्वाइन्टबाट